سفیدک پودری خیار | سفیدک سطحی یا حقیقی خیار

در این مقاله از آقا مهندس می خواهیم به شما بگوییم. سفیدک پودری خیار چیست؟ بهترین سم برای سفیدک خیار کدام است؟ آیا می توان از قارچ کش سفیدک پودری استفاده کرد؟ عامل بیماری سفیدک پودری چیست؟ و راه های مبارزه با بیماری سفیدک سطحی گیاهان را مورد بررسی قرار می دهیم.

سفیدک پودری خیار چیست؟

یکـی از مهمترین بیماری‌های خیار سفیدک پودری است کـه در اکثـر نقـاط دنیا از اهمیت بـالایی برخوردار اسـت. بیماری از طریق کاهش تعداد و اندازه میوه و نیـز از طریـق کوتـاه کـردن دوره برداشـت باعـث بـروز خسـارت می‌شـود. میوه‌های تولید شده از بوته‌هایی که برگ آن‌ها آلوده به بیماری سفیدک پودری است، بد شـکل بوده و کیفیت بازار پسندی پایینی دارند.

نام بیماری: سفیدک پودری خیار یا سفیدک سطحی یا حقیقی خیار
عامل بیماری: قارچ Podosphaera Xanthii و در گذشته Sphaerotheca Fuliginea

علائم سفیدک پودری خیار چیست؟

اولین علائم سفیدک کرکی یا سفیدک پودری خیار، به صورت دایره‌های سفید رنگ بر روی برگ‌های نمایان می‌شود. خیار یکی از تولیدات مهم در کشت‌های مزرعه‌ای و گلخانه‌ای کشور است. سطح زیرکشت آن در سال 1391، برابر 79 هزار هکتار در کشت مزرعه‌ای و 3/2 هزار هکتار در کشت گلخانه‌ای بوده است. متوسط تولید در مزرعه 8/1 میلیون تن و در گلخانه‌ها 573 هزار تن گزارش شده است.

سفیدک پودری خیار یا سفیدک سطحی یا حقیقی خیار چیست؟

سفیدک‌های پودری عمومی ترین و گسترده ترین بیماری‌های گیاهی هستند، که به آسانی تشخیص داده می‌شوند و همه گیاهان را آلوده می‌کنند. خسارت این قارچ‌ها در سیب، انگور و خیار در ایران گزارش شده است. قارج‌های مولد سفیدک‌های پودری از مهمترین انگل‌های اجباری گیاهان هستند که باعث به وجود آمدن پوشش سفید رنگ روی قسمت‌های هوایی آن‌ها می‌شوند، که به زردی، خشکی و یا کاهش کمی و کیفی محصول می‌انجامد. این قارج‌ها تشکیل میسلیوم داده و تعداد زیادی هاگ غیرجنسی به نام کنیدیم تولید می‌کنند که در سطح برگ‌ها حالت پودری دارند.

پیشنهاد نویسنده: علائم کمبود کلسیم در خیار

انتشار بیماری در طول فصل رشد توسط چند نسل از کنید یوم‌هایی صورت می‌گیرد که با باد منتشر می‌شوند. این انگل، در مناطق سرد، گرم و مرطوب بیماری جدی تولید می‌کند. البته در شرایط گرم و خشک نیز متداول هستند. سفیدک پودری به ندرت گیاه را می‌کشد. اما از مواد غذایی گیاهان استفاده می‌کند، فتوسنتز را کاهش می‌دهد، تنفس و تعرق را بالا می‌برد، از رشد جلوگیری کرده و عملکرد محصول را 20 تا 40 درصد کاهش می‌دهد.

علائم بیماری سفیدک پودری خیار یا سفیدک سطحی یا حقیقی خیار

ابتدا در برگ ها نواحی کمی برجسته و تاول مانند ظاهر می‌شود. سپس این نواحی در زمان کوتاهی پوشیده از پوشش سفید رنگ قارچ می‌شود. سفیدک پودری بیشتر در سطح بالای برگ قابل مشاهده و تشخیص است. ولی در سطح زیرین برگ، شاخسارهای جوان، ساقه، جوانه، گل و میوه‌های جوان نیز وجود دارد.

به طور کلی علائم ابتدا در برگ‌های پیر، برگ‌های پایینی بوته و برگ‌های که در سایه قرار دارند شکل می‌گیرد. در این صورت روی برگ‌های مسن، لکه‌های سفید و بزرگی قابل مشاهده است. اگر گیاهان به شدت مورد حمله قارچ قرار گیرند، برگ‌ها و ساقه‌های جوان ممکن است پژمرده شوند و بمیرند و در موارد شدیدتر ممکن است گیاه ضعیف شود. سفیدک پودری ممکن است، سبب بلوغ زودرس میوه و یا آفتاب سوختگی شود و کیفیت میوه تولیدی را کاهش دهد. سفیدک سطحی بیشتر برگ‌ها را آلوده می‌کند و به ندرت باعث آلودگی میوه‌ها می‌شود.

پیشنهاد نویسنده: پژمردگی آونگی گوجه فرنگی

کنترل بیماری سفیدک سطحی خیار

روش‌های مدیریت بیماری سفیدک پودری جالیز برای گونه‌های عامل بیمـاری و نژادهای مختلف مشابه بوده و متکی به روش‌های تلفیقی و تشخیص به موقع بیماری است. روش‌های زراعی مثل تناوب به دلیل قابلیت بالای انتشار کنیدی بیمارگر و جوانه زنی آن‌ها در رطوبت نسبی پایین کارایی چندانی در کنترل بیماری نداشته و یا بی اثر اسـت.

راهکارهای متکی بر استفاده از ارقام متحمل و مقاوم به بیمـاری، اسـتفاده از ترکیبـات غیر سمی برای میزبان مثل روغن‌های طبیعی و معدنی، سیلیکون، نمک‌های سـدیم، آمـونیم و پتاسیم که با مکانیسم‌های ناشناخته ای بروز بیماری را کاهش می‌دهند.

به طور کلی در سبزیجات و صیفی جات، کنترل بیماری سفیدک پودری، جهت جلوگیری از کاهش کیفیت میوه که از طریق آفتاب سوختگی و تولید میوه‌های زودرس صورت می‌گیرد، ضروری است. این بیماری از طریق کاهش اندازه، تعداد میوه و مدت زمان تولید میوه باعث کاهش عملکرد محصول خیار می‌شود. در ادامه به برخی از روش های کنترل بیماری سفیدک پودری خیار اشاره می کنیم:

• کاهش رطوبت گلخانه به دلیل رشد سفیدک‌های پودری در گلخانه و فضای باز ضروری است.
• استفاده از ارقام مقاوم به عنوان ارزانترین، ساده ترین و مهم ترین ابزار مبارزه و کنترل بیماری‌های گیاهی است.
• برای پیشگیری از آلودگی کود دهی زمین براساس نتایج آزمون خاک صورت گیرد و از کاربرد بیش از حد نیتروژن و ازته خودداری کنید.
• فاصله مناسب کشت، از بین بردن کامل بقایای گیاهی کشت قبلی، کنترل علف‌های هرز و از بین بردن بقایای گیاهان آلوده برای حرکت جریان هوا بین بوته‌ها ضروری است. گسترش بیماری زمانی که بوته‌ها به هم نزدیک باشند، بیشتر است.
• هفته ای یک بار مزرعه یا گلخانه خیار را بازرسی کنید. برای این کار پنج برگ بالغ گیاه به خصوص سطح روی و زیرین برگ‌ها را به دقت بررسی کنید. در صورت یافتن علائم بیماری، یک برنامه سم پاشی هفتگی را اعمال کنید. در یک برنامه پیشگیری بهتر است، قارچ کش بر سطح رویی و زیرین برگ به خصوص برگ‌های زیر سایه انداز گیاه اعمال گردد. زیرا قارچ در این شرایط بهتر رشد می‌کند. برای این منظور می‌توان از قارچ کش‌های گوگردی و جذبی استفاده کرد.
• از بین روش‌های مبارزه با این بیمارگرها تنها امکان استفاده از قارچ کش‌ها بعد از بروز آن‌ها وجود دارد، ولی به دلیل خطرات زیست محیطی، استفاده از سموم شیمیایی، امکان باقیماندن آن‌ها در محصول و گزارش مقاومت به قارچ کش‌ها در بعضی از سفیدک‌های پودری، مبارزه زیستی با بیمارگرها مورد توجه قرار گرفته است.

بهترین قارچ کش سفیدک پودری

کاربرد قارچ کش‌ها که از اجزای اصلی مدیریت بیماری سفیدک پودری جالیز هستند، همواره با مشکل بروز مقاومت در عامل بیماری نسبت به قارچ کش‌های مورد استفاده همراه است؛ که باید در ارائه روش‌های مدیریت بیماری قبل از بروز مقاوت‌ها مورد توجه قرار گیرد. قارچ کش‌های متنوعی برای مهار بیماری سفیدک پودری جالیز معرفی و ثبت شده است. با توجه به اینکه بیماری سفیدک پودری در هر دو سطح رویی و زیرین میزبان گسترش می‌یابد.

برای پیشگیری از بروز مقاومت، ضرورت کنترل بیماری در سطح زیرین برگ و به خصوص در برگ‌های پایینی وجود دارد. قارچ کش‌های تماسی و غیر سیستمیک فاقد این توانایی هستند و تنها راه انجام این مورد، استفاده از قارچ کش‌های سیستمیک و قارچ کش‌هایی ست که خاصیت حرکت بین سلولی دارند.

قارچ کش مناسب سفیدک پودری خیار

از چند قارچ کش و ترکیب شیمیایی زیر می‌توان برای پیشگیری، کنترل و درمان سفیدک پودری خیار استفاده کرد. قارچ کش‌هایی که دارای مکانیسم‌های تاثیر چندگانه هستند، مثل میکروتیول و میکروسولف از گروه قارچ کش‌های گوگردی، بیکربنات پتاسیم مثل آرمیکارب، پتاسم فسفات مثل نوترول، روغن‌های معدنی مثل جی ام اس استایلت-اویل و سان اسپری و مواد بیولوژیک مثل AQ10 برای کنترل بیماری سفیدک پودری جالیز ثبت گردیده‌اند.

پیشنهاد نویسنده: میزان برداشت گوجه فرنگی در هکتار

بر اساس مطالعه‌های انجام شده، قارچ کش‌های اسیبنزولار-اس–متیل (داکونیل)، هگزاکونازول، پنکونازول، تتراکونازول (دومارک) و تریادیمفون از گروه تریازول، کروزکسیم متیل (استروبی)، بیکربنات پتاسیم (کالیبان) و تریفلوکسی استروبین (فلینت) از گروه استروبیلورین، سولفور با نام‌های تجاری تیوویت و کومولوس از قارچ کش‌های گوگردی برای کنترل سفیدک پودری خیار به عنوان قارچ کش‌های موثر در ایران ثبت و معرفی شده اند.

بهترین قارچ کش سفیدک پودری خیار

• مبارزه بیولوژیکی توسط قارچ Pseudayma flocculosa با نام تجاری Sporodex جهت درمان سفیدک سطحی خیار توصیه شده است.
• مبارزه بیولوژیکی توسط قارچ‌های Ampelomycrs quisqualis با نام تجاری AQ10 که به صورت پودر قابل تعلیق در آب به عنوان قارچ کش زیستی پیشگیری کننده (قارچ کش سفیدک پودری) عرضه شده است.
• استفاده از قارچ Lecanicillium longisporum با نام تجاری Vertalec جهت درمان سفیدک پودری خیار که بیشترین میزان تاثیر آن در دمای 18 تا 28 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 70 تا 80% به فاصله 10 تا 12 ساعت می‌باشد.
• استفاده از قارچ کش گوگردی دیگر به نام کومولوس برای مبارزه با سفیدک سطحی گیاهان و خیار توصیه شده است. بررسی‌ها نشان داد دو نوبت سم پاشی با قارچ کش کومولوس دو در هزار با فاصله ده روز، بیماری سفیدک پودری گل رز را 66/66% نسبت به تیمار شاهد آب پاشی کاهش می‌دهد.
• قارچ کش سیدلی تاپ که دوره کارنس 1 روز است و میزان مصرف آن ۱ لیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب است. قارچ کش سیدلی تاپ که از 5/92 درصد دیفنوکونازول و 5/9 درصد سیفلوفنامید به علاوه مواد همراه تشکیل شده است، قارچ کشی سیستمیک با دامنه اثر وسیع و با خواص پیشگیری و معالجه کنندگی است. دیفنوکونازول قارچ کشی با دامنه اثر وسیع و با خاصیت پیشگیری و معالجه کنندگی از گروه شیمیایی تریازول‌ها و از گروه قارچ کش‌های SDMI بوده. در لیست کمیته گروه بندی واکنش به مقاومت FRAC در گروه 3 (دارای ریسک متوسط) قرار دارد. این قارچ کش از نظر مکانیسم اثر از قارچ کش‌های گروه G بوده و از بیوسنتز استرول در غشای سلولی جلوگیری می‌کند.
• قارچ کش ارتیواتاپ (آزوکسی استروبین دیفنوکونازول) که دوره کارنس آن 3 روز است و مقدار مصرف آن ۱ لیتر در هکتار در مزرعه و ۷۵۰ میلیلیتر در ۱۰۰۰ لیتر آب در گلخانه است.
• استفاده از قارچ کش گوگردی تیوویت جت به میزان مصرف ۳ کیلوگرم در هکتار که دوره کارنس آن یک روز است. قارچ کش تیوویت برای کنترل بیماری‌های سفیدک پودری، زنگ‌ها و کنه‌ها در درختان هسته دار، کیوی، مرکبات، مو، گیاهان زینتی، گوجه فرنگی و برخی سبزیجات توصیه شده است.
• بلکیوت قارچ کشی با دامنه تاثیر وسیع روی قارچ‌های آسکومیست و قارچ‌های ناقص با ماده موثره ایمینواکتادین تریس می‌باشد. این قارچ کش از طریق تاثیر در غشای سلول و تاثیر در سنتز لیپیدها و نیز تاثیر در جوانه زنی اسپور و کاهش رشد لوله تندش، تشکیل مکینه و رشد هیف تاثیر می‌کند. مکانیسم تاثیر متفاوت بلکیوت، استفاده متناوب از آن با سایر قارچ کش‌ها را به منظور اجتناب از بروز مقاومت‌ها در مدیریت بیماری ایجاب می‌کند.