بیماری پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی | بیماری ویروسی سرجمک گوجه فرنگی

پیچیدگی برگ زرد ناشی از ویروس سرجمک گوجه فرنگی (TYLCV) زیانبارترین پاتوژن (بیمارگر) در مزارع تولید گوجه فرنگی جهان است. برای مشاوره گیاهپزشکی می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

گوجه کاران ایرانی به شدت تحت تاثیر همه گیری ویروس سرجمک قرار گرفته اند و سالهاست این ویروس به مناطق گوجه کاری به خصوص گوجه کاران جنوب کشور خسارت زیادی می زند.

پیچیدگی برگ زرد منحصرا توسط مگس سفید یا سفید بالک ها (Bemisia tabaci) منتقل می شود. در مواردی که جمعیت این حشره زیاد است حتی با وجود سم پاشی روزانه با حشره کش ها، 100 درصد تلفات یا در واقع نابودی کامل محصول ثبت شده است.

بوته های آلوده کوتوله می شود در حالی که شاخ و برگ آنان کوچک تر از معمول است و راست می ایستند (انعطاف پذیری آنان کاهش می یابد) این قبیل برگ ها به سمت بالا و داخل قاشقی می شوند و بدشکل و شدیدا” سبز رنگ خواهند شد بعد از آلوده شدن گیاه، گل ها به مقدار قابل توجهی ریزش می کنند، میوه ها تشکیل نمی شوند و اگر تشکیل شوند بازار پسند نخواهد بود.

اگر آلودگی در مراحل اولیه رشد گیاه صورت گیرد میوه ای تولید نمی شود. وقوع آلودگی در مراحل بلوغ گیاه تاثیری روی میوه ها قبل از تشکیل ندارد ولی میوه هایی که بعدا تشکیل می شوند بدشکل می شوند و معمولا ریزش پیدا می کنند. بنابراین آلودگی زود هنگام تقریبا باعث از بین رفتن صد در صد محصول می شود.

علائم سرجمک گوجه

پیچیدگی برگ زرد موجب ایجاد طیف وسیعی از علائم که شامل زرد شدن حاشیه برگ ها، لوله ای شدن برگها به سمت بالا و یا پایین، کاهش سطح برگ و کوچک تر شدن اندازه برگ (جمع شدن برگ ها در انتهای ساقه اصلی)، سقط گل و میوه، بازدارندگی رشد گیاه (کوتاه شدن) می گردد.

هنگامی که نشاء گوجه فرنگی را خریداری می کنید بوته ها ممکن است آلوده به ویروس TYLCV باشند.

اولین علائم معمولا با زرد شدن حاشیه برگهای جدید و یا لوله ای شدن این برگها به سمت بالا قابل مشاهده است و با توجه به سن گیاه علائمی مانند کوتوله شدن گیاه و یا سقط مجموعه گل و میوه هنوز قابل مشاهده نیست.

با افزایش سن گیاه علائم چشمگیرتری از قبیل لوله ای شدن برگ، کاهش اندازه برگ، افت گل و کوتوله شدن گیاه قابل مشاهده است بخصوص هنگامی که گوجه فرنگی سالم در همان منطقه برای مقایسه موجود باشد.

به هر حال بیشتر گوجه کاران نمی دانند که ممکن است همه این علائم با همدیگر ظهور پیدا نکنند و یا حتی این علائم بطور خاص ممکن است به دلیل ویروس سرجمک نباشند.

دقت داشته باشید در صورت مشاهده چندین علائم با همدیگر تشخیص شما دقیق تر خواهد بود و تشخیص این ویروس تنها از طریق زرد شدن حاشیه برگ و لوله ای شدن برگها می تواند اشتباه باشد و بروز هر یک از این علائم به تنهایی ممکن است به دلیل یکی از مشکلات یا بیماری های زیر باشد:

زردی برگ:
زردی حاشیه برگها می تواند ناشی از کمبود منیزیم باشد در حالیکه زرد شدن برگهای قدیمی تر ممکن است کمبود نیتروژن را منعکس کند. برگ های جدید با حاشیه زرد رنگ ممکن است کمبود آهن را بخصوص در خاکهای قلیایی را نشان دهد.

مجعد شدن برگها (پیج خوردگی به سمت بالا):
پیچ خوردگی برگها به احتمال زیاد ناشی از اختلالات فیزیولوژیکی از قبیل کمبود شدید آب است بخصوص در مرحله تشکیل میوه عواملی از قبیل خشکسالی و یا هرس شدید ممکن است این علائم را بوجود آورد. حلقوی شدن برگ نیز می تواند بر اثر تغذیه بیش از حد شته ها از برگ های گیاه و با یا ویروس موزائیک خیار و یا توتون باشد.

کاهش اندازه برگ:
بسیاری از ویروس ها از قبیل موزایک خیار و توتون می توانند علائم مشابه ویروس سرجمک را داشته باشند.

ریزش گل:
از بین رفتن اولین خوشه گل اغلب بر اثر شرایط نامساعد محیطی و یا عدم تعادل در رطوبت خاک می باشد. ریزش طولانی مدت گل بیشتر نشان دهنده سرجمک است. گیاهانی که در مراحل اولیه رشد آلوده می شوند میوه نخواهند داد و بوته ها به شدت کوتوله می شوند.

شناسایی سرجمک فقط بر اساس علائم بیماری قابل اعتماد نیست زیرا علائم مشابه ممکن است توسط سایر ویروس ها و یا شرایط رشدی ایجاد شود بدین منظور کارشناسان فنی آقا مهندس آماده هستند تا به شما در شناسایی این ویروس کمک کنند. شما می توانید با تهیه عکس با کیفیت از بوته های خود بصورت مجانی از راهنمایی این عزیزان استفاده نمایید.

میزان خسارت بیماری پیچیدگی برگ زرد یا TYLCV

پیچیدگی برگ زرد یک بیماری ویروسی بسیار مضر در مزارع گوجه فرنگی بخصوص در مناطق گرمسیری و معتدل جهان است که باعث از بین رفتن تا 100 درصد محصول می شود.

در ایران TYLCV خسارت زیادی به گوجه کاران وارد کرده است و باعث افزایش هزینه تولید شده است. این ویروس از طریق توقف شدید رشد گیاهان، سقط جنین و گل ها باعث کاهش میوه و عملکرد محصول می شود.

علاوه بر این حضور ویروس سرجمک هزینه تولید را به دلیل افزایش مصرف حشره کش ها و سایر روش های کنترل بیشتر کرده است. خسارت زیاد این ویروس به خصوص در مزارع فضای باز باعث افزایش مصرف حشره کش ها برای مقابله با این ویروس شده است. گزارش شده است در مزارع حساس این ویروس ممکن است 20 تا 25 درصد هزینه تولید را به دلیل مصرف حشره کش ها افزایش دهد.

توسعه و مقاومت به سموم دفع آفات و از بین رفتن شکارچیان و انگل های طبیعی پس از کاربرد مکرر علف کش ها از جمله مشکلات دیگری است که این ویروس به بار آورده است. زیرا سفید بالک ها به دلیل توانایی خود در القای مقاومت به حشره کش ها زبان زد هستند.

حداقل 8 تا 10 سال طول می کشد تا یک ترکیب حشره کش با میلیون ها دلار هزینه در فرایند تحقیق و توسعه تولید شود و در حالیکه مشخص شده است سفید بالک ها می توانند در چند نسل نسبت به حشره کش ها مقاوم شوند و جالب است که بدانید مگس سفید در شرایط مناسب می تواند در طول 2 تا 3 هفته یک نسل را کامل کند.

بنابراین سفید بالک ها در چند ماه توانایی القا مقاومت در برابر یک ترکیب حشره کش را دارند. به همین دلیل کمیته مدیریت مقاومت به حشره کش های آمریکا جهت خنثی کردن مقاومت به حشره کش ها استفاده دوره ای از حشره کش های مختلف را توصیه می کند

مدیریت بیماری سرجمک گوجه

متاسفانه پیچیدگی برگ زرد به طور گسترده ای پخش شده است و در بسیاری از مناطق مهم تولید گوجه فرنگی وجود دارد.

مدیریت این ویروس در ارقام حساس گوجه فرنگی بسیار دشوار است و در حال حاضر از چندین روش مدیریتی به طور همزمان برای کاهش خسارت و آسیب بیماری سرجمک در بوته های سالم استفاده می شود مانند کاشت ارقام مقاوم، کاربرد حشره کش ها و استفاده از مالچ (نایلون) بازتاب دهنده نور (با توجه به اینکه حشرات بیشتر در زیر برگ پناه می گیرند، وجود نور بازتاب شده از این معزل جلوگیری می کند)

استفاده از ارقام مقاوم و اهمیت آن در کنترل ویروسTYLCV

در ایران استفاده از ارقام مقاوم در درجه اول مقابله با این ویروس قرار دارد. استفاد از ارقام مقاوم در برابر سرجمک در صورت وجود عملی ترین و بهترین روش جهت کاهش تلفات ناشی از عفونت توسط این ویروس است. تعدادی از ارقام مقاوم در دسترس است اما کمتر از یک سوم سطح تولید ارقام مقاوم کشت می کنند.

دلایل زیادی وجود دارد که چرا کشاورزان به کشت ارقام مقاوم متوسل نشده اند. یکی اینکه ارقام مقاوم برای همه انواع میوه های گوجه فرنگی در دسترس نیست ( نوع گیلاسی ارقام مقاوم وجود ندارد) و از طرفی کشاورزان متعقدند که ارقام مقاوم دارای ویژگی ها و کیفیت میوه ارقام حساس نیستند در حالیکه تلاش های اخیر اصلاح نژاد منجر به تولید ارقام با ویژگی های مناسب شده است و این موضوع که ارقام مقاوم کیفیت مناسب ندارند عمدتا به دلیل شایع پراکنی و سوء برداشت است.

در کل توصیه می شود گوجه کاران در انتخاب رقم مورد کشت دقت کنند و ارقامی انتخاب کنند که علاوه بر مقاومت در مقابل TYLCV دارای عملکرد، اندازه میوه و کیفیت میوه مورد نظر باشد. برای بیان اهمیت این موضوع می توان این مثال را بیان کرد که در کشت پاییزه شهرستان لارستان بیش از 80 درصد مزارع گوجه که از ارقام مقاوم استفاده نکرده بودند، از بین رفت اما مزرعه ارقامی مانند 8320 حتی 2 درصد هم این مشکل را نشان ندادند.

خرید و یا تولید نشا سالم

بیش از 95 درصد نشاهای مناطق گوجه کاری در گلخانه ها تولید می شود و اغلب این گلخانه ها از مناطق تولیدی فاصله چندانی ندارند و در نتیجه سفید بالک های ناقل بیماری از مزارع آلوده گوجه فرنگی حرکت کرده و ویروس را به نشاء های جدید منتقل می کنند.

اغلب این گلخانه ها به دلیل دریچه های تهویه برای کنترل دما غربال و محصور نمی شوند. این گلخانه ها باید به خوبی مهر و موم شده و ورودی ها به گونه ای ساخته شود که از نفوذ سفید بالک جلوگیری کند. سیستم تهویه به صورت مناسب با مش یا توری درزگیری شود.

به کشاورزان توصیه می شود فصل تولید را با استفاده از نشاهای سالم و بدون ویروس آغاز کنند. این امر می تواند با خرید یا تولید نشا گوجه فرنگی در مناطق ایزوله و دور از مزارع تولیدی و مشکوک به بیماری صورت گیرد.

هرچه فاصله بین مناطق تولیدی و گلخانه ها بیشتر باشد، شیوع بیماری در نشاء ها کمتر خواهد بود، نشاهای گوجه فرنگی برای مگس سفید بسیار جذاب هستند و نسبت به TYLCV حساس هستند بنابراین یک هفته قبل ازانتقال گیاهان به مزرعه از سموم حشره کش استفاده کنید زیرا برای 2 هفته اول از گیاهان محافظت می کند. لازم به ذکر است که تقریبا نشانه مشخصی از ویروسی بودن نشا وجود ندارد.

استفاده از حشره کش ها

دو بار در هفته گیاهان را از نظر آلودگی به سفید بالک بررسی کنید اگر لکه ای سفید شروع به ظهور کردند سم کنفیدور پیشنهاد می شود این سم در مراحل اولیه آسیب کمتری به بوته میزند. برای کنترل مگس سفید بهترین شیوه ها این است که سه نوبت سمپاشی با فاصله دو تا سه روز یکبار صورت گیرد.

در هر نوبت یک سم بالغ کش و یک سم پوره کش با هم استفاده شود مثلا: پروتئوس با ابرون، اویسکت با آپلاود، استامی پراید با ادمیرال استفاده شود.

حداقل در هر سم پاشی حشره کش های مختلف استفاده شود و در هنگام سم پاشی، درصورتی که سم مورد استفاده غیر سیستمیک باشد، قسمت زیرین برگها را کاملاً سم پاشی کنید. جهت برآورد میزان دوز ، فواصل اسپری و اقدامات احتیاطی ، دستورالعمل های برچسب را دنبال کنید.

نکات بسیار مهم در مورد عامل انتقال دهنده ویروس

پیچیدگی برگ زرد منحصرا توسط مگس سفید از یک گیاه به گیاه دیگر منتقل می شود و شواهدی مبنی بر گسترش ویروس از طریق بذر، هرس و یا سایر روش ها وجود ندارد و معمولا این ویروس بر خلاف سایر ویروس های گوجه فرنگی نمی تواند در خاک زنده بماند.

مگس های سفید حشرات نسبتا ظریفی هستند که در شرایط مرطوب و هوای سرد زنده نمی ماند اما زمستان معتدل برای این حشره بسیار مفید است. این حشره با 15 تا 30 دقیقه تغذیه از بوته گوجه فرنگی ناقل ویروس می شود سپس ویروس را به بوته های سالم انتقال می دهد.

بوته های سالم بعد از 10 تا 21 روز علائم بیماری را نشان می دهد. سفید بالک های بالغ می توانند ویروس را برای 10 تا 12 روز حفظ کنند و ویروس را تا آنجا که برای تغدیه در نظر گرفته شده است پخش می کنند. اعتقاد بر این است که سفید بالک می تواند مسافت زیادی تا هفت کیلومتر را از طریق پرواز طی کنند و سبب انتقال ویروس به مزارع مجاور شوند.

دلایل زیادی را می توان به بقای ویروس از یک سال به سال دیگر نسبت داد. مهم ترین دلیل در مناطق جنوبی که زمستان آنقدر شدید نیست و باعث بقای منابع تلقیح ( حشرات و بوته های آلوده) می شود. از طرفی کشت گوجه فرنگی در دو فصل ( پسکار و پیشکار) باعث می شود که آلودگی در منطقه وجود داشته باشد.

به طور کلی این ویروس در مناطقی که تولید آنها هم پوشانی دارد بیشترین تخریب را دارد بنابراین کشاورزان می توانند با توزیع زمانی کشت از شیوع و گسترش این بیماری جلوگیری کنند.

اغلب مهمترین منبع ویروس مزارع قدیمی است زیرا در این مزارع کنترل سفید بالک ها متوقف می شود بنابراین به گوجه کاران توصیه می شود در پایان فصل برداشت بوته های باقی مانده و علف های هرز حاشیه را معدوم کنند تا منشا و عامل انتشار ویروس برای سایر مزارع و فصل بعدی کشت از بین برود.

مالچ پلاستیکی بازتاب دهنده نور

مالچ پلاستیکی بازتاب دهنده نور اغلب گران است و توسط کشاورزان مورد استفاده قرار نمی گیرد. به طور معمول از مالچ مشکی در بهار برای افزایش دمای خاک استفاده می شود و مالچ شفاف کمکی به افزایش دمای خاک نمی کند.

ممکن است بسیاری از کشاورزان به سودمندی مالچ های بازتابنده نور اطمینان نداشته باشند و تمایلی به استفاده از آن نیز نشان ندهند اما این روش به صورت گسترده در مزارع گوجه فرنگی آمریکا جهت جلوگیری از ورود و تغذیه سفید بالک استفاده می شود. علاوه بر این مالچ ها بازتاب دهنده تخریب ناپذیر هستند و دفع آنها مشکل بزرگی است.

سایر میزبان های ویروس TYLCV

میزبان اصلی ویروس پیچیدگی برگ زرد، گوجه فرنگی است اما این بیماری همچنین می تواند بوته های فلفل، بادمجان، و لوبیا را تحت تاثیر قرار دهد .

برخی از علف های هرز و گیاهان زینتی نیز ممکن است حامل ویروس باشند هر چند که علائم خاصی را نشان ندهند. در لوبیای آلوده برگها ضخیم و موجدار به سمت بالا و شاخه های جانبی غیر طبیعی به نظر می رسند.

مدیریت علف های هرز

به کشاوزان توصیه می شود جمعیت علف های هرز در حاشیه مزرعه و همچنین محصول گوجه فرنگی رها شده را کنترل کنند. زیرا در کاربرد حشره کش ها اختلال ایجاد می کنند و می توانند جمعیت سفید بالک ها و همچنین ویروس را در خود حفظ کنند.

کنترل بیماری سرجمک یا همان پژمردگی برگ زرد گوجه فرنگی

استفاده از ارقام مناسب به عنوان عملی ترین، ارزان ترین و بهترین روش جهت پیشگیری و کاهش خسارت این بیماری است. زیرا مدیریت کنترل بیماری پیچیدگی زرد برگ گوجه فرنگی مشکل و هزینه بر است.
این ویروس توسط سفید بالک ها منتقل می شود لذا سم پاشی با حشره کش ها به ویژه نیونیکوتینوئیدها به منظور کنترل سفید بالک به طور نسبی موثر است ولی خیلی گران تمام می شود.

اگر میخواهید اطلاعات جامع تری در مورد ویروس خطرناک tylcv و بیماری سرجمک داشته باشید، میتوانید مطلب زیر را بخوانید:

بیماری پیچیدگی برگ زرد ناشی از ویروس سرجمک گوجه فرنگی (TYLCV) زیان بارترین پاتوژن (بیمارگر) در مزارع تولید گوجه فرنگی جهان است. گوجه کاران ایرانی به شدت تحت تاثیر همه گیری ویروس سرجمک قرار گرفته اند و سالهاست این ویروس به مناطق گوجه کاری به خصوص گوجه کاران جنوب کشور خسارت زیادی می زند.

این ویروس منحصرا توسط مگس سفید یا سفید بالک ها (Bemisia tabaci) منتقل می شود و در مواردی که جمعیت این حشره زیاد بوده است حتی با وجود سم پاشی روزانه با حشره کش ها 100 درصد تلفات یا در واقع نابودی کامل محصول ثبت شده است.