ریشه سرخی پیاز چیست؟ راه های درمان ریشه سرخی پیاز کدامند؟ آیا کنترل شیمیایی ریشه سرخی پیاز امکان پذیر است؟ اگر شما هم می خواهید با بیماری ریشه سرخی پیاز و راه درمان ریشه قرمزی پیاز بیشتر آشنا شوید و به دنبال سم برای ریشه سرخی پیاز هستید این مقاله را از دست ندهید.
فهرست مطالب
معرفی بیماری ریشه سرخی پیاز (Onion pink root)
ریشه سرخی پیاز یکی از بیماری های شایع در میان گیاهان پیاز می باشد. گیاه پیاز مثل سایر محصولات زراعی، آفات و بیماری‌های مربوط به خود را دارد. یکی از بیماری‌های مهم آن، بیماری ریشه سرخی است. عامل آن قارچی است که فقط در محصول پیاز حائز اهمیت است. البته گیاهان هم خانواده آن مثل سیر، موسیر و تره را نیز در برمی‌گیرد.
بیماری ریشه سرخی پیاز برای اولین بار در آمریکا بررسی و شناسایی شد. این بیماری در کلیه مزارع مورد کشت پیاز و در تمام خاک‌های جهان وجود دارد و به راحتی قابل تشخیص است. همچنین می‌تواند سال‌ها در یک مزرعه حتی در غیاب میزبان و با تغذیه از بقایای گیاه زنده بماند. در کشورهای اروپایی و آمریکایی خسارت آن تا حدود 30% برآورد شده است. چون گیاه پیاز آلوده به بیماری، دارای ریشه‌های قرمز تا بنفش رنگ بوده که ممکن است تعدادی از ریشه‌ها و یا کلیه آن‌ها به این بیماری آلوده گردند. لذا شدت بیماری بستگی به میزان آلودگی خاک دارد.
عامل بیماری
عامل بیماری ریشه سرخی پیاز یک قارچ است با نام علمی پی‌رنوکتیا تریس تریس Phoma terrestris (Pyrenochaeta terrestris) که برای اولین بار از اصفهان در کشور گزارش گردید. قارچ عامل بیماری روی ریشه‌های آلوده پیاز و حتی پوسته پیازهایی که پس از برداشت محصول در مزرعه باقی می‌مانند، تولید دانه‌های کروی شکل به رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه رنگ می‌نمایند که در واقع همان اندام باردهی قارچ است و به آن پیکنید Pycnidium می‌گویند که با ذره‌بین‌های دستی قابل مشاهده است.
این پیکنیدها دارای پرزهایی در دهانه و یا حتی به طور پراکنده در اطراف آن هستند. در درون پیکنیدها، هاگ‌هایی به نام پیکنیوسپور تولید می‌گردند. این هاگ‌ها از دهانه پیکنید خارج شده و در خاک رها گشته و توسط آب آبیاری انتشار می‌یابند و ریشه‌های پیاز مورد کشت در مزرعه را آلوده می‌کنند.
ریشه‌های این قارچ بنددار هستند و در بین این ریسه‌ها اکثر سلول‌های آن متورم، ضخیم و سخت می‌گردند که به آن‌ها کلامیدوپسورها گویند و قادر به تحمل شرایط سخت هستند. لذا باعث دوام قارچ عامل بیماری در خاک بوده و آن را از فصلی به فصل دیگر حفظ می‌نمایند و موجب ماندگاری قارچ در خاک (قارچ عامل بیماری، خاکزاد بوده) می‌گردند. در مناطقی که دما چندان سرد نیست و در فصل زمستان یخبندان ندارد، ریسه‌های قارچ نیز روی بقایای موجود به رشد و توسعه خود ادامه داده و قادر به ماندگای قارچ عامل بیماری برای بیماری‌زایی در سال‌های بعد خواهند بود. ریشه سرخی پیاز می‌تواند از طریق جابجایی خاک و آب سطحی به پیازهای سالم منتقل و باعث آلودگی آن‌ها شود.
علائم ریشه سرخی پیاز
علائم بیماری ریشه سرخی پیاز
از علائم بارز بیماری ریشه سرخی پیاز برگ‌های اولیه گیاه از راس زرد رنگ شده و به سمت پایین ادامه یافته و به تدریج قهوه‌ای رنگ و نهایتا واژگون می‌گردند. به همین روال برگ‌های بعدی نیز به این حالت دچار می‌شوند. پیاز آلوده تعداد برگ کمتری دارد و زودتر به غده رفته و دارای غده‌های کوچکتری است. ریشه‌های آلوده در آغاز به رنگ صورتی بوده که به تدریج قرمز رنگ و نهایتا به رنگ بنفش تبدیل می‌گردند. پیاز آلوده مرتب ریشه زایی نموده که به تعقیب آلوده شده و گیاه به حالتی می‌رسد که کمبود مواد غذایی را از خود نشان می‌دهد. در صورت شدت آلودگی، پیاز آلوده زودتر رسیده و به راحتی از زمین کنده می‌شود.
به طور کلی علائم بیماری شامل توقف رشد، پژمردگی، زردی نوک برگ‌های کناری و به طور کلی علائم کمبود عنصر پتاسیم را نشان می‌دهد. ریشه سرخی پیاز باعث کاهش رشد گیاه می‌شود. ممکن است پیازها به صورت ریز و کوچک درون زمین باقی بمانند و رشدی نکنند.
گیاه پیاز ممکن است در هر زمان در طول فصل رویشی خود به این بیماری آلوده گردد. ولی علائم بارز هوایی، روی برگ‌ها در نیمه دوم اردیبهشت ماه مصادف با گرم شدن هوا نمایان می‌شود. این موضوع نشان دهنده آلودگی ریشه پیاز به بیماری ریشه سرخی است که در قسمت‌های هوایی بالاخص برگ‌ها به راحتی قابل مشاهده است.
جهت اطمینان بیشتر از وجود بیماری ریشه سرخی، بایستی چند عدد پیاز با علائم فوق از جای کنده شود و ریشه‌های آن بررسی گردد که باید حتما به رنگ صورتی، قرمز و یا بنفش باشند.
بیماری ریشه سرخی پیاز از کجا شروع می شود؟
بیماری ریشه سرخی پیاز توسط قارچ عامل بیماری، روی ریشه‌های پیاز ایجاد می‌گردد. وقتی که در مزارع آلوده، پیاز کشت شود، قارچ عامل بیماری از راس ریشه‌های پیاز وارد ریشه می‌گردد. زمانی که قارچ وارد ریشه شد، پس از مدتی راس ریشه‌های آلوده تغییر رنگ یافته و به رنگ صورتی کم رنگ تبدیل می‌شوند که با توسعه بیماری، صورتی پررنگ، سپس قرمز و در نهایت بنفش رنگ می‌گردند.
توسعه بیماری بستگی به میزان آلودگی خاک مزرعه دارد. البته عوامل دیگری نظیر دما، رطوبت و نوع خاک، زمان کاشت، نوع پیاز و … در ایجاد بیماری نقش بسزایی دارند. بدین صورت که وقتی دمای خاک در زمان کاشت بیش از 20 درجه سانتی‌گراد باشد، بیماری با شدت بیشتری در مراحل اولیه رشد پیاز ایجاد و توسعه می‌یابد.
در ضمن بررسی‌های انجام شده در اصفهان نشان داده است که خشک افتادن زمین و بافت شنی خاک، بیماری را شدت می‌بخشد. چون قارچ عامل بیماری هوازی است و وقتی رطوبت در خاک کاهش یابد، اکسیژن بیشتری در دسترس قارچ قرار می‌گیرد. لذا رشد ونمو آن را شدت می‌بخشد. در مورد خاک‌های شنی نیز چون پس از آبیاری، آب موجود در خاک سریعا فروکش می‌نماید، لذا شرایط جهت رشد وتوسعه بیماری فراهم می‌گردد.
سابقه کشت زمین نقش بسزایی در ایجاد بیماری دارد. بررسی‌های انجام شده نشان داده است که بیشترین آلودگی در مزارعی است که تناوب زراعی رارعایت نمی‌کنند و هرساله به کشت پیاز می‌پردازند. پس از آن مزارعی که زیر کشت یونجه بوده و سپس پیاز کشت گردیده است از آلودگی قابل تحمل‌تری برخوردار هستند. پس از این دو، کشت سبزی و صیفی قرار می‌گیرد و کمترین آلودگی در مزارعی بوده که در تناوب با غلات خصوصا گندم، جو و برنج قرار دارند.
البته تناوب با ذرت توصیه نمی‌شود، چون آلودگی قابل ملاحظه‌ای در آن مشاهده شده است. عدم تسطیح کامل زمین نیز در ایجاد بیماری نقش موثری داشته است و به دلایلی که ذکر شد، آن دسته از پیازهایی که در قسمت‌های بلند زمین، جایی که کمتر آبگیر است و یا روی مرزها و در کناره‌های آن‌ها قرار گرفته‌اند بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند.
مشاهده پیاز آلوده به بیماری قارچی ریشه سرخی پیاز
روش‌های پیشگیری یا درمان ریشه سرخی پیاز کدامند؟
روش‌های پیشگیری و درمان ریشه قرمزی پیاز باید نکات زیر را رعایت کرد.
روش‌های پیشگیری
عدم کشت پیاز روی مرزها و در مجاورت آن‌ها
دوری جستن از کشت پیاز در مزارع شنی که سابقه آلودگی دارند.
پرهیز از کشت غده‌های مادری آلوده جهت تولید بذر در مزارع سالم.
پرهیز از کشت پیاز در مزارعی که قبل از آن به کشت یونجه اختصاص داده شده است.
تسطیح کامل زمین در زمان کاشت، به صورتی که زمین به طور یکنواخت آبیاری شود.
حفظ دائم رطوبت کافی با افزایش دور آبیاری و کاهش میزان آن به مدت 3 روز در میان.
رعایت بهداشت مزرعه از قبیل عدم انتقال آب، خاک و ادوات کشاورزی از مزارع آلوده به مزارع سالم.
انهدام بقایای پیاز پس از برداشت، خصوصا پوسته‌های خشکیده و پیازهایی که به هر دلیلی در مزرعه رها گردیده‌اند.
پرهیز از کشت پیاز در ماه‌های مهر و نیمه آبان در مناطق آلوده که دمای خاک به بیش از 20 درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
در صورتی که کشت قبلی زمین، ذرت بوده و ریشه‌های آن صورتی و یا قرمز رنگ شده باشند، کشت پیاز توصیه نمی‌گردد.
رعایت تناوب زراعی به ویژه با گندم و جو، در غیر این صورت می‌توان سایر محصولات سبزی و صیفی را در تناوب با گندم و جو حداقل به مدت چهار سال کشت کرد.
برای کاشت پیاز بهتر است از بذرهای حقیقی به جای غده استفاده کرد. در صورتی که از غده استفاده شد، دقت شود که غده‌های سالم و عاری از بیماری کاشته شود.
جدا از کشت مکرر پیاز و گیاهان هم خانواده شامل تره، سیر و موسیر ر مزرعه پرهیز گردد. چون نه تنها موجب تشدید بیماری خواهد شد، بلکه سایر عوامل پوسیدگی ریشه و طبق پیاز مخصوصا قارچ فوزاریوم را نیز افزایش خواهد داد.
استفاده از روش‌های غیرشیمیایی مانند ضدعفونی خاک با استفاده از اشعه خورشید، پوشش پلاستیک وکود حیوانی و یا استفاده از مواد شیمیایی (ضدعفونی خاک 14-7 روز قبل از کاشت با سمومی نظیر واپام، کلروپیکرین) قبل از کاشت.
روش‌های مبارزه با ریشه سرخی پیاز
کنترل علف‌های هرز، می‌تواند در کاهش بیماری موثر باشد.
افزایش دور آبیاری وکاهش میزان آن جهت حفظ رطوبت کافی در کاهش بیماری موثر است.
بوته‌هایی که مشکوک به بیماری هستند یا آلوده هستند، بهتر است از مزرعه خارج و دفن شوند.
کنترل شیمیایی ریشه سرخی پیاز با استفاده از سم برای ریشه سرخی پیاز یا همان قارچ‌کش‌ها طبق نظریه کارشناسان کشاورزی.
تقویت گیاه با کودهای شیمیایی و ریزمغذی‌های لازم براساس توصیه‌های خاکشناسی، ریشه‌زایی گیاه را شدت می‌بخشد. لذا با ایجاد ریشه‌های جدید ممکن است تا حدی ضعف گیاه با جذب مواد لازم و اساسی از خاک و یا قسمت‌های هوایی جبران گردد.
آخرین دیدگاه‌ها