میزان مصرف کود دامی

توصیه کودی برای مصرف کودهای دامی (مرغی، گوسفندی و گاوی) امری دشوار است، زیرا مقدار مواد غذایی موجود در این نوع کودها متغیر است و این امر بسته به نوع دام، تغذیه دام، شرایط نگهداری و تجزیه کود متغیر است.

نتایج چندین مطالعه در داخل و خارج کشور نشان داده است که مصرف حدود 12 تن در هکتار کود گاوی (در کشت شیاری) و یا مصرف 20 تن در هکتار کود گاوی (برای کشت غیر شیاری) بیش ترین تاثیر را روی عملکرد گوجه فرنگی دارد و مصرف بالاتر از 30 تن در هکتار روی عملکرد میوه اثر منفی دارد.

به طور کلی با فرض اینکه نتایج آزمون خاک مطلوب باشد توصیه می شود 10 تا 35 تن کود دامی پوسیده قبل از کشت گوجه فرنگی به زمین داده شود. اما در مرودشت که خاک بسیار غنی دارد و تناژهای بالای 200 تن در هکتار به دفعات دیده شده، مصرف 30 تن در هکتار کود دامی یکی از مهمترین دلایل عملکرد بالای این کشاورزان بیان می شود.

نکات زیر در رابطه با مصرف کود دامی باید رعایت شود

باید کود دامی استفاده کنید که پوسیده باشد. استفاده از کود دامی تازه از آنجایی که حاوی بذر علف های هرز و بیمارگرهای قارچی است و همچنین مشکل افت نیتروژن قابل دسترس خواهد داشت؛ خیلی توصیه نمی شود.

اولا در کود دامی تازه مقدار نیتروژن قابل جذب کم بوده و نیتروژن کود مرغی هم بیشتر به شکل آمونیوم است که خود این آمونیوم هم می تواند اثر شوری را افزایش داده و هم ایجاد سمیت بکند.

دوما” دارای بذر بعضی از علف های هرز و انگل ها است و این ها بعد از قرار گرفتن در زمین دردسر ساز خواهند شد و از بین بردن این انگل ها و علف های هرز مشکل و هزینه بر است.

در خاک های رسی، بیشتر کوهای گوسفندی و اسبی و در خاک های شنی، بیشتر کود های گاوی مصرف شود. البته باید توجه داشته باشید که بهترین حالت استفاده ترکیبی از کود مرغی و یکی از کود های گاوی، گوسفندی و یا تک سم است.

در مزارعی که کود مرغی به کار برده می شود مقدار کود ازته بهتر است کاهش یابد چون کود مرغی در مقایسه با سایر کود های حیوانی معمولا دارای مقدار نیتروژن (ازت) بیشتری است.

به عنوان یک نکته کلی، میزان مواد غذایی در کود مرغی بیشتر از گوسفندی و در گوسفندی بیشتر از گاوی است.

در خاک شور کارایی کود مرغی از کود گاوی کمتر است و برای خاک های شور در صورت استفاده از کود حیوانی ترجیحا کود گاوی استفاده شود.

در مناطقی که اوایل فصل گرم است و یا در کشت های پیشکار که اوایل فصل گرم است، ترجیحا بیشتر حجم کود، کود گاوی باشد، و یا اگر از کود مرغی استفاده شد، کشت بصورت شیار انجام گیرد تا بتوان بین ریشه اولیه و کود مرغی فاصله چند سانتی ایجاد کرد. یا اینکه آبیاری اول، آبیاری سنگینی باشد.

کود حیوانی به تنهایی نمی تواند تمامی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را به موقع تامین کند و توصیه می شود کم و کاستی های کود دامی با اضافه کردن مقادیر مناسب کود های شیمیایی مربوطه جبران شود.

مقدار مصرف کود های شیمیایی در کشت گوجه فرنگی

نیتروژن

مدیریت میزان مصرف نیتروژن در مزرعه گوجه فرنگی از مهترین عوامل موثر در تولید است. میزان مصرف، زمان مصرف، روش مصرف و منابع نیتروژن (نیتراته، آمونیومی) بسیار مهم است.

میزان مصرف نیتروژن به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع کشت (فضای باز یا گلخانه)
• میزان مصرف اولیه کود دامی و آزمون خاک
• نوع رقم و عملکردهای مورد انتظار
• منبع تامین نیتروژن

1. لذا قبل از مصرف نیتروژن موارد زیر را رعایت کنید
2. نیاز گوجه فرنگی به نیتروژن در مراحل اولیه رشد شدیدتر است و لازم است بخشی از نیتروژن مصرفی قبل از کشت گیاه به زمین اضافه شود. مصرف غالب کود نیتروژن طی دوره داشت با توجه به بافت خاک و سیستم آبیاری متفاوت است.
3. در روش آبیاری سطحی مصرف نیتروژن طی حداقل 4 مرحله توصیه می شود. در سیستم آبیاری تحت فشار میزان مصرف نیتروژن می تواند حدود 10 تا 20 کیلوگرم در هکتار در هر مرحله آبیاری باشد.
4. مصرف نیتروژن در اوایل رشد نشاء می تواند آسیب زا باشد چرا که موجب رشد سریع تر و حساس تر شدن نشاء به آفات و بیماری باشد.
5. در صورت عدم مصرف مواد آلی (کود حیوانی) کاربرد 200 تا 400 کیلوگرم در هکتار نیتروژن توصیه می شود.
6. برای تولید عملکرد 80 تن در هکتار گوجه فرنگی لازم است 250 کیلوگرم نیتروژن مصرف شود و تولید عملکرد های بالاتر نیازمند مصرف نیتروژن بیشتر است.
7. حدود 60 درصد نیتروژن مورد نیاز باید تا زمان اولین برداشت محصول مصرف شود.
8. مصرف مقادیر زیاد نیتروژن علاوه بر کاهش عملکرد باعث لطیف شدن بافت های گیاهی شده و منجر به کاهش کیفیت محصول و تشدید آفات و بیماری­ های گیاهی می شود.
9. حدود 50 درصد نیتروژن مصرفی در مناطق سرد و در خاک های شور بهتر است از منابع نیتراته تامین شود.
10. در خاک های شنی افزایش تعداد دفعات مصرف کود در افزایش کارایی و بهره وری بیشتر کود موثر است.

فسفر
زمان مصرف کود فسفره قبل از کشت محصول است. کودهای فسفره مورد استفاده در کشور از نوع سوپر فسفات تریپل به مقدار 50 تا 150 کیلوگرم در هکتار و سوپر فسفات به میزان 200 تا 300 کیلوگرم در هکتار و همچنین فسفات آمونیوم به مقدار 100 تا 200 کیلوگرم در هکتار می باشد.

لازم به ذکر است که کود آمونیوم فسفات دارای 21 درصد ازت و 24 درصد گوگرد است که در محاسبات کودی باید در نظر گرفته شود. به عنوان مثال اگر میزان مصرف کود آمونیوم فسفات 100 کیلوگرم در هکتار باشد 21 کیلوگرم آن ازت و 24 کیلوگرم آن گوگرد می باشد که در محاسبات مربوط به کودهای ازته و گوگرد باید در نظر گرفته شود.

نکات مهم در مصرف کود فسفر

• کود فسفره قبل از کشت در نوارهای کاشت گیاه مصرف شود.
• مصرف فسفر به صورت سرک در مراحل مختلف رشد توصیه می گردد. مصرف فسفر به صورت کود آبیاری چه در آبیاری قطره­ ای و چه در آبیاری سطحی با استفاده از منابع فسفر مانند اسید فسفریک، مونو آمونیوم فسفات و مونو پتاسیم فسفات موثر است.
• حساس ترین مرحله مصرف فسفر سرک برای گوجه فرنگی در مرحله پس از استقرار نشاء یا مرحله ریشه دوانی، مرحله گلدهی و یا مرحله تشکیل میوه است.
• مصرف 10 تن در هکتار کود مرغی یا 20 تن در هکتار کود گاوی یا گوسفندی میزان فسفر مصرفی را تا 50 درصد کاهش می دهد.

پتاسیم
مناسب ترین روش تعیین میزان پتاسیم مورد نیاز مزرعه گوجه فرنگی همانند فسفر، آزمون خاک است. از جمله عوامل موثر در توصیه کودی پتاسیم، میزان شوری آب و خاک است و در شرایط تنش شوری بهتر است میزان مصرف کودهای حاوی پتاس بیشتر شود.

نکات مورد توجه در مصرف کود پتاسیم
مصرف پتاسیم عمدتا در مرحله قبل از کشت گیاه صورت می گیرد.

با توجه به نیاز گوجه فرنگی به پتاسیم در زمان میوه دهی و تاثیر این عنصر غذایی بر عملکرد و کیفیت محصول، مصرف بخشی از پتاسیم از منابع مناسب این عنصر غذایی مانند سولفات پتاسیم محلول در آب برای دستیابی به عملکرد بالا در این مرحله از رشد گیاه توصیه می شود.

در خاک های شور از کودهای کلرور پتاسیم استفاده نشود زیرا این کود اثر شوری را تشدید می کند.

کلسیم

یکی از چالش برانگیزترین عناصر در کشت گوجه فرنگی کلسیم است. چرا که جذب آن شرایط نسبتا خاصی نیاز دارد علاوه بر این در کشور ما ارقام تخم مرغی بیشتر کشت می شود این درحالی است که این ارقام حساسیت بیشتری به کمبود کلسیم دارند. تنظیم نبودن دفعات و میزان آبیاری، مصرف صرف کودهای پتاسه، رطبت نسبی بالا یا پایین و... همگب باعث کاهش جذب کلسیم می شوند.

ما در مقاله رفع کمبود کلسیم کاملا نحوه تامین کلسیم را توضیح داده ایم. اما بصورت کلی کلسیم را از طریق ریشه بواسطه کودهایی مانند نیترات کلسیم، و از طریق برگ بواسطه کلسیم بور به خوبی میتوان تامین کرد. البته بهترین راه مصرف متناوب  است یعنی یک بار کلسیم از طریق ریشه تامین شود و بار دیگر از طریق برگ.

گوگرد
برای جذب بهتر عناصر غذایی در خاک بایستی، کود گوگرد کشاورزی بسته به آزمون خاک تا 500 کیلوگرم در هکتار به همراه کود دامی کاملا پوسیده شده به میزان 7 تا 20 تن در هکتار قبل از کشت به خاک اضافه و با شخم کاملا با خاک مخلوط نمود.

زمان مصرف کود گوگرد حداقل بایستی 1 تا 2 ماه قبل از کشت باشد تا زمان کافی برای اکسید شدن گوگرد فراهم باشد و اضافه کردن مایه تلقیح تیوباسیلوس به منظور تسریع در اکسیداسیون نیز ضروری است. میزان مصرف مایه تلقیح تیوباسیلوس یک بسته 500 گرمی به ازای هر 25 کیلوگرم گوگرد می باشد.

مصرف عناصر کم مصرف (آهن، روی، منگنز، مس و بر)
بهترین روش مدیریت مصرف عناصر ریز مغذی آزمون خاک است. مصرف این عناصر در زمان قبل از کاشت و یا در طول دوره داشت بصورت محلول پاشی و به همراه آب آبیاری قابل انجام است.

در رابطه با مصرف عناصر ریز مغذی نکات زیر رعایت شود.

• مصرف منابع سولفات روی، مس و منگنز در زمان قبل از کشت برای اطمینان از رفع کمبود این عناصر غذایی انجام شود. البته در صورت بالا بودن pH خاک و آهکی بودن خاک، مصرف خاکی این عناصر اثر چندانی ندارد.
• مهمترین منبع آهن، کلات آن است که محلول پاشی آن در چند مرحله در طول دوره داشت توصیه می شود.
• کمبود و یا مشکل عدم جذب آهن در بسیاری از زمین های کشور ما، بخصوص در آب های آهکی مناطقی نظیر بوشهر و خوزستان بسیار شایع است.
• محلول پاشی آهن با استفاده از سولفات آهن دوام زیادی ندارد اما کمبود آن را به طور موقت مرتفع می نماید از این رو محلول پاشی بایستی به صورت مستمر صورت گیرد.
• کمبود بر در خاک های آهکی و آب با کیفیت مطلوب بیشتر شایع است.
• در مناطق با آب شور کمبود بر کمتر اتفاق می افتد و حتی امکان سمیت بر آن نیز وجود دارد.
• محلول پاشی عناصر کم مصرف با غلظت 3 – 5 در هزار در حداقل سه نوبت با فاصله 15 روز از یکدیگر صورت گیرد.