جدول اختلاط کودهای شیمیایی کشاورزی

جدول اختلاط کودها چیست و چه کمکی به کشاورزان می کند؟ اختلاط کود آهن، اختلاط کلسیم با اسید آمینه، اختلاط اسید فسفریک با کود اوره و … چه تاثیری در روند رشد گیاه دارند؟ اغلب کشاورزان در طول فصل کشت از ما درباره اختلاط کودها خصوصا سولوپتاس با هیومیک اسید، گوگرد با کلسیم و کودهای آهن می پرسند. بسیاری سوالات دیگر در مورد کود که به طور کامل مورد بررسی قرار می دهیم.

آشنایی با جدول اختلاط کودها

اختلاط کود موضوعی است که کشاورزان حرفه ای از اهمیت آن جهت دست یابی به محصول بیشتر و سودآورتر آگاه هستند. برخی از این ترکیبات با هم ناسازگارند و نباید با هم مخلوط شوند. اختلاط این کودها با هم باعث ایجاد ترکیبات نامحلول در آب می شود. برای مشاوره گیاهپزشکی می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید. مقدار مصرف کود و نحوه اختلاط کودهای مختلف را در ادامه با هم مورد بررسی قرار می دهیم.

بحث اختلاط کود به اندازه میزان مصرف کود برای کشاورزان اهمیت دارد. در این مطلب قصد داریم آنچه لازم است در مورد چرایی و چگونگی اختلاط کودها به ویژه از طریق سیستم تزریق یا همان کود آبیاری به کشاورزان ارائه دهیم.

پس از خواندن این مقاله شما در مورد اصول مخلوط کردن کودها، واکنش کودهای مختلف با یکدیگر، مزایا و مضرات مصرف کودها با هم اطلاعات زیادی کسب می کنید. در پایان انتظار می رود با رعایت این توصیه ها میزان برداشت و کیفیت محصول مورد نظر شما افزایش یابد. از بروز مشکلات ناشی از سو مدیریت مصرف کود و در نتیجه تخریب بالقوه محیط زیست جلوگیری شود. جدول اختلاط کودها نیز می تواند در این زمینه به شما کمک کند.

قبل از استفاده از هر نوع کودی لازم است که خاک شما آزمایش شود. در این صورت می توانید به راحتی نوع و فرمول متناسب با گیاهان خود را انتخاب کنید. در عوض گیاهان با گل های بیشتر و میوه ها بزرگتر و با کیفیت تر به شما پاداش می دهند.

اهمیت اختلاط کودها چیست؟

اختلاط کودها موضوعی است که کشاورزان حرفه ای از اهمیت آن جهت دست یابی به محصول بیشتر و سودآورتر آگاه هستند. این کشاورزان دوست ندارند منابع مالی که برای خرید کود، آن هم با این وضعیت گرانی اختصاص داده اند به راحتی از دست دهند. آن ها با رعایت چند نکته خیلی ساده مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را به بهترین نحو ممکن فراهم می کنند. همچنین در پایان فصل کشت برخلاف خیلی از کشاورزها از وضعیت بد کشاورزی نمی نالند.

اگر شما هم دوست دارید کشاورزی حرفه ای داشته باشید و هر جا که نیاز است کودهای مختلف را با اصول صحیح با هم مخلوط کنید، ادامه این مقاله برای شما نوشته شده است.

چرا باید به عنوان یک کشاورز از اصول ترکیب کودها آگاه باشید؟

برخی از کشاورزان تمایل دارند یا مجبور می شوند برای صرفه جویی در زمان، چند کود را با هم ترکیب کنند. اما باید بدانید، در صورت مخلوط کردن ترکیبات متفاوت کودی؛ این کودها به روش های مختلف با یکدیگر واکنش نشان می دهند. بعضی از این ترکیبات با هم ناسازگار هستند و نباید با هم مخلوط شوند. اختلاط این کودها با هم غالبا باعث ایجاد ترکیبات نامحلول در آب می شود. در این شرایط کود در ته مخزن رسوب می کند.

رسوب این ترکیبات علاوه بر اینکه از غذای گیاه شما کم می کند (نیاز غذایی گیاهان تامین نمی شود)، باعث ایجاد مشکلات جدی از جمله مسدود شدن سیستم آبیاری و سمیت برای گیاهان می شود. بنابراین بهتر است سازگاری مواد شیمیایی قبل از عملیات کوددهی بررسی شود.

بیشتر بدانیم: استفاده از کودهای دامی و مرغی در کشت صیفی جات

حلالیت کود به چه معناست؟

1. حلالیت کود در آب:

در سیستم کود آبیاری، کودی مناسب گیاه است که بتواند به راحتی در آب حل شود و به آسانی در دسترس گیاه قرار گیرد. زیرا ریشه فقط مواد محلول را جذب می کند. بنابراین قبل از کاربرد کود از طریق آب آبیاری (کوددهی) لازم است، با برخی از واقعیت ها و عوامل موثر بر حلالیت کودها آشنایی داشته باشید.

دمای آب:

مناسب بودن کود برای تزریق در سیستم آبیاری بستگی به بسیاری از خواص آن به ویژه حلالیت آن در آب دارد. حلالیت کود به درجه حرارت آبی که در آن حل می شود بستگی دارد و میزان حلالیت کود با دما تغییر می کند (جدول اختلاط کودها). هر چه دمای آب بالاتر باشد حلالیت کود بیشتر است و در دماهای پایین تر محلول کود باید رقیق تر باشد یا به اصطلاح در دمای پایین نسبت به دمای بالا میزان کود کمتری باید در آب حل کرد.

این جدول اختلاط کودهای شیمیایی میزان حلالیت کودهای مختلف براساس مقدار گرم کود در یک لیتر آب را نشان می دهد:

به طور کلی کودهای اوره، نیترات آمونیوم، نیترات کلسیم، نیترات پتاسیم و فسفات آمونیوم به راحتی در آب حل می شوند. این کودها به طور گسترده ای در تهیه محلول کودهای تک غذایی و یا ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرند.

یکی از عواملی که بر روی سرعت و انرژی لازم برای حل شدن کود تاثیر می گذارد، اندومتریک (دمای محلول در حین حل شدن کود کاهش می یابد) یا اگزومتریک (دمای محلول در حین حل شدن کود افزایش می یابد) بودن کود است.

به عنوان مثال بیشتر کودهای نیتروژن گرانوله اندومتریک هستند، یعنی هنگام حل شدن در آب گرمای آب را جذب می کنند. این امر باعث کاهش دمای آب و در نتیجه کاهش سرعت حل شدن کود می شود.

مثال دقیق تر واکنش نیترات کلسیم است. حلالیت نیترات کلسیم در دمای 30 درجه سانتی گراد بالاست. اما این کود واکنش درون ریز (سرماده) قوی دارد و فقط 50 درصد آن در 5 دقیقه اول در آب حل می شود که منجر به افت دما از 30 درجه به 2 درجه سانتی گراد می شود.

این ویژگی می تواند غلظت مورد انتظار را در خط آبیاری کاهش دهد، زیرا بخشی از کود به صورت جامد و نامحلول در ته مخزن رسوب می کند. بنابراین در زمان کاربرد این کودها لازم است چند ساعت محلول در دمای محیط باقی بماند تا دمای آن افزایش یابد و تمام کود در آب حل شود.

با توجه به نقش دما در حلالیت کودها، از نظر زمان در سال ممکن است، در تعیین میزان حلالیت کودها تاثیر بگذارد. در هوای سردتر مانند اوایل بهار و یا اواخر پاییز کود کمتری در آب خنک حل می شود و با افزایش دما میزان حلالیت کود بیشتر می شود بنابراین یک کود ممکن است در دمای تابستان کاملاً محلول باشد اما در زمستان از حالت محلول خارج شود و در مخزن رسوب کند.

سازگاری کود با آب آبیاری

پرورش دهندگان باید بدانند کدام نوع و کدام فرمولاسیون کود برای تزریق مناسب است برای درک اهمیت این موضوع به موارد زیر توجه بفرمایید:

نیتروژن:

منابع نیتروژن شامل اوره، نیترات آمونیوم، نیترات کلسیم، نیترات پتاسیم، سولفات آمونیوم و تیوسولفات آمونیوم محلول در آب هستند.

در صورتی که از کودهای آمونیومی استفاده شود، کمبود منیزیم ممکن است به چشم بخورد. در حالی که برای نیترات ها این موضوع صادق نیست.

دکر این نکته در ارتباط با کودهای نیتراته حائز اهمیت است که استعمال زیاد آن ها، همچنین در نور کم و ضعیف، خطر تجمع نیترات در سبزیجات را زیاد می کند.

فسفر:

حلالیت فسفر

هیدروکسیل آپاتیت < اکتو کلسیم فسفات < کلسیم مونو هیدروژن فسفات < کلسیم دی هیدروژن فسفات

تولید آپاتیت فقط در خاک های با PH بیشتر از 7 ( PH>7) انجام می شود. تثبیت فسفات می تواند توسط آنیون های آلی و همچنین سیلیکات ها کم شود و در نتیجه جذب آن برای گیاه آسان تر گردد. ضمنا بعضی از میکروارگانیسم ها یا موجودات زنده می توانند فسفر را آزاد نمایند. برخی گیاهان نیز چنین توانایی دارند.

ساختمان خاک از رشد ریشه و همچنین جذب فسفات توسط گیاهان جلوگیری می کند. جذب فسفات در PH=4 سه برابر بیشتر از PH=7 می باشد.

کوددهی ردیفی با فسفات در خاک هایی که شدیدا از نظر فسفات فقیر هستند، بسیار خوب است. دلیل این است که کود با حجم کمتری از خاک در تماس است و در نتیجه کمتر تثبیت می شود.

کودهای فسفاته با کودهای حیوانی، دیرتر حالت تثبیتی به خود می گیرند.

به طور کلی می توان گفت انواع کودهای فسفاته به شرح زیر می باشد:

• سوپر فسفات Ca(H₂PO₄)₂Ca که از هضم در خاک حاصل می شود.
• سوپر فسفات تریپل که از هضم فسفات توسط اسید فسفریک H₃PO₄ به وجود می آید.

سوپر فسفات شامل Ca₆, Ca₃P₂O₈, SIO₃Ca است.

بیشتر کودهای فسفره (از جمله آمونیوم فسفات و سوپر فسفات) حلالیت کمی در آب دارند و نباید در سیستم آبیاری تزریق شوند. بعضی دیگر از منابع فسفر از قبیل مونوآمونیوم فسفات، دی آمونیوم فسفات، مونو پتاسیم فسفات و اسید فسفریک قابلیت حل شدن در آب را دارند. با این حال اگر غلظت کلسیم در آب آبیاری بالا باشد، این عناصر رسوب می کنند. توصیه می شود از مصرف کودهای فسفره در آب های با غلظت بالای کلسیم جلوگیری شود.

بعضی از کشاورزان اسید فسفریک را در سیستم آبیاری قطره ای تزریق می کنند. این نحوه مصرف، علاوه بر تامین فسفر مورد نیاز گیاه، PH آب را نیز پایین می آورد و از ته نشین شدن کودهای فسفره جلوگیری می کند.

به طور کلی اگر PH آب آبیاری بالا باشد، مصرف اسید فسفریک موثرتر خواهد بود، زیرا با افزایش PH فسفات ها رسوب می کنند. یک رویکرد موفقیت آمیز جهت جبران این مشکل مصرف اسید سولفوریک و یا اوره سولفوریک به دنبال تزریق اسید فسفریک است. این عمل برای اطمینان از حفظ PH آب در سطح پایین ( 4 تا 5) صورت می گیرد.

در حالت کلی اسید فسفریک فقط هنگامی باید در سیستم آبیاری تزریق شود که غلظت کلسیم و منیزیم در آب زیر 50 قسمت در میلیون (50PPM) و سطح بی کربنات کمتر از 150PPM باشد.

ایجاد و انحلال فسفات کلسیم به غلظت کلسیم و PH خاک بستگی زیادی دارد. هر قدر این دو فاکتور بزرگ تر باشند، حلالیت فسفات کلسیم نیز کمتر است.

اختلاط کودهای فسفاته با کودهای حیوانی، دیرتر حالت تثبیتی به خود می گیرند.

پتاسیم:

بیشتر کودهای پتاسیم محلول در آب هستند و به راحتی از طریق سیستم آبیاری قطره ای مصرف می شوند. اما ناسازگاری کودهای پتاسیمی با سایر عناصر و تشکیل رسوبات جامد هنگام مخلوط شدن در مخزن، از جمله معایب استفاده از این کودها در سیستم آبیاری قطره ای است. منابع پتاسیم که بیشتر در سیستم های آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد، شامل کلرید پتاسیم و نیترات پتاسیم است. فسفات های پتاسیم نباید به سیستم های آبیاری قطره ای تزریق شوند.

همچنین باید به این نکته توجه کرد که عرضه زیاد کاتیون هایی مانند (Na⁺, Mg⁺⁺, Ca⁺⁺, H) باعث آزادسازی پتاسیم در خاک های گرم می شود. گرم شدن خاک می تواند پتاسیم ها را آزاد نماید. برعکس آن هم صادق است که پتاسیم می تواند از جذب کاتیون های فوق جلوگیری کند. به طور کلی نسبت ازت به پتاسیم بایستی یک به دو باشد.

کلسیم:

قبل از تزریق هر گونه کود فسفره، اوره، آمونیوم نیترات یا سولفور اوره لازم است که کودهای حاوی کلسیم از مخزن کود، لوله ها و فیلترها شسته و بیرون ریخته شوند. کلسیم به هیچ وجه نباید همراه با کود سولفات تزریق شود. زیرا ترکیب آن ها باعث تشکیل کلسیم سولفات نامحلول (گچ) می شود. در کل کودهای حاوی کلسیم نباید با کودهای حاوی سولفات و فسفات مخلوط شوند. کلسیم به طور کلی با بار منفی بیولوژیکی ترکیب می شود. مخلوط کلسیم با سولفاته ها و فسفاته ها موجب ایجاد رسوب در لوله ها و همچنین عدم جذب کود می شود.

کمبود کلسیم را می توان با محلول پاشی، مصرف گچ، آهک در خاک های اسیدی و نیترات کلسیم برطرف نمود.

منیزیم:

منیزیم به راحتی در آب حل می شود. وقتی آب آبیاری حاوی مقادیر بالای یون های منیزیم باشد، نباید کود فسفات آمونیوم به آن اضافه کرد. زیرا باعث ایجاد فسفات آمونیوم منیزیم در مخزن کود می شود. عدم استفاده از کود NH4 در چنین شرایطی می تواند از خطر گرفتگی قطره چکان ها جلوگیری کند.

تحقیقات مختلف نشان داده اند که در برخی گیاهان مثل جو، حتی غلظت های کم پتاسیم از جذب و انتقال منیزیم به ساقه ها جلوگیری می کند. کلسیم می تواند مانع جذب منیزیم شود و به غلظت کلسیم ارتباطی ندارد.

ریز مغذی ها:

برخی از ریز مغذی نسبتا نامحلول هستند بنابراین در سیستم آبیاری قطره ای استفاده نمی شوند. اینها شامل فرم های کربنات، اکسید یا هیدروکسید روی، منگنز، مس و آهن است. فرم سولفات مس، منگنز و روی محلول در آب هستند و معمولا ارزان ترین منبع ریز مغذی به حساب می آیند. بعضی از مطالعات ثابت کرده اند فرم نیترات جذب ریز مغذی ها را تسهیل می کند.

در ارتباط با منگنز باید گفت که دادن گوگرد مخلوط با کود حیوانی، مصرف کودهای سولفاته مانند سولفات آمونیوم و همچنین گچ می تواند PH را تعدیل و جذب منگنز را بیشتر کند.

قابلیت جذب مس با افزایش PH خاک کاهش می یابد، به همین دلیل اغلب بعد از استفاده از کودهای آهکی مصرف مس ضروری است.

فسفات، تاثیر عنصر روی در گیاهان را کاهش می دهد. بنابراین زمان تغذیه زیاد با کودهای فسفاته باید منتظر کمبود روی باشیم.

2. PH آب آبیاری:

PH محلول آبیاری باید در محدوده 5/5 تا 7 باشد. PH بسیار زیاد باعث کاهش در دسترس بودن آهن، منگنز و روی می شود و همچنین ممکن است باعث رسوب کلسیم و منیزیم فسفات ها یا کربنات ها در خطوط آبیاری شود. pH خیلی کم برای ریشه ها مضر است و ممکن است غلظت منگنز را در محلول خاک افزایش دهد.

در حالت قلیایی و  PH بالا حلالیت آهن کاهش می یابد. به طور کلی در خاک های آلی و آهکی حلالیت آهن کم است. دادن بیش از اندازه فسفات به خاک هم نیز به عنوان عامل کمبود آهن نیز مطرح می شود.

با افزایش PH جذب بر کاهش می یابد.

3. کوددهی در خاک و آب شور:

تغذيه گياهان در شرايط تنش شوري از چالش هاي عمده در توليد گياهان زراعي و باغي است. شوري از سه طريق رشد و عمكرد گياه را كاهش مي دهد.

1. در مرحله اول نمک هـاي محلول باعث كاهش پتانسيل اسمزي محلول خاك و در نتيجه، افزايش انرژي لازم براي جذب آب توسط ريشه گياه مي گردد. از اين رو، گياه با صرف بيشتر انرژي بـراي جـذب آب، انرژي كمتري براي فعاليت هاي متابوليكي خواهد داشـت، كـه ايـن امـر منجـر بـه كاهش رشد و نمو و در نهايت، عملكرد محصول مي گردد. از اين اثر به عنوان اثر اسمزي نيز ياد مي شود. در تنش هاي شديد شوري و در نتيجه، كاهش شديد پتانـسيل اسـمزي محلول خاک، ممكن است گياه انرژي كافي براي جذب آب نداشته، و با وجـود رطوبـت مناسب در محيط ريشه، آثار تنش خشكی و كمبود آب را از خـود نـشان دهـد، كـه در نهايت منجر به مرگ گياه مي گردد. به اين پديده خشكي فيزيولوژيك نيز گفته مي شود.
2. يون هاي محلول در خاک، به طور معمول، در هنگام فرآيند جذب آب توسط ريـشه، بـه درون گياه راه مي يابند. برخي از يون هـاي محلـول در غلظـت هـاي بـالاتري در شـرايط شوري در محلول خاک وجود دارند. اين يون ها، به ويژه سديم و كلر، مي توانند بـه طـور مستقيم در گياه ايجاد مسموميت نمايند. اين اثر، اثـر ويـژه يـوني ناميـده شـده اسـت. مسموميت ناشي از غلظت زياد برخي از يون ها در اندام هاي گياهي، باعث ايجاد اخـتلال در فرآيندهاي متابوليكی گياه شده، و در نهايت باعث كاهش رشـد و عملكـرد محـصول مي گردد.
3. عدم تعادل تغذيه اي در گياه عامل سوم در كاهش رشد و عملكرد گياه در شرايط تـنش شوري است. غلظت هاي زياد عناصري مانند سديم و كلر در محلول خاک باعث بـر هـم خوردن تعادل عناصر غذايی مورد نياز گياه، مانند كلسيم و پتاسيم مـی گـردد. بـه طـور كلي، عدم تعادل تغذيه اي ممكن است به علت اثر شوري بر قابليت دسترسي و فراهمـی عناصر غذايي، جذب و توزيع آن ها در گياه يا غيرفعـال شـدن فيزيولـوژيكي يـك عنـصر غذايي خاص ايجاد شود، كه در اين صورت نياز دروني گياه به آن عنصر غـذايي افـزايش مي يابد. فراهمي و قابليت دسترسي عناصر غذايي در خاك هاي شور وابسته به PH و نسبت غلظت عناصر در محلول خاك دارد. PH خاك با اثرگذاري بر حلاليـت عناصـر، قابليت دسترسي آن ها را تحت تأثير قرار مي دهد. براي مثال، فراهمي فسفر در خاك هاي شور به شدت وابسته به PH و تغيير در حلاليت تركيبات مختلف فسفر خاك مـي باشـد. همچنين، آهن، منگنز، روي و مس، به دليل حلاليـت كـم، در شـرايط قليـايي قابليـت دسترسي و فراهمي پاييني دارند. از طرفي ديگر، در شرايط قليايي عنصر بر بيشتر فراهم مي باشد، كه مي تواند باعث ايجاد مسموميت در بسياري از گياهان زراعي گـردد. در pH بالا، قابليت دسترسي نيتروژن نيز كاهش مي يابد، كه دليـل عمـده آن كـاهش فعاليـت باكتري هاي تثبيت كننده نيتروژن در خاك است.

اختلاط کودها

اگر به هر دلیلی نمی توانید از کودهای ترکیبی و کامل از قبیل NPK استفاده کنید، نیاز هست مخلوطی از کودهای مختلف را خودتان آماده کنید. برای جلوگیری از رسوب کودها و در نتیجه خسارت شدید به محصول و سیستم آبیاری استفاده از ترکیب مناسب بسیار مهم است.

شما باید برخی از دستورالعمل های را رعایت کنید و از سازگاری بین کودهای مختلف که در جدول زیر نشان داده شده است آگاهی داشته باشید.

همانطور که در جدول مشاهده می شود، بیشتر کودها بدون هیچ عوارض جانبی می توانند با یکدیگر مخلوط شوند. در حالیکه برخی کودها با یکدیگر واکنش نشان می دهند و به اصطلاح ناسازگار هستند. کودهایی که با هم ناسازگار هستند، باید در مخازن جدا حل شوند. برای تسلط بیشتر بر اصول اختلاط کودها به مثال های زیر توجه کنید.

مثال اول ترکیب کودهای شیمیایی:

یک کشاورز قصد دارد از کود کامل 20-20-20 برای تغذیه گوجه فرنگی استفاده کند. از طرفی برای جلوگیری از پوسیدگی انتهای گوجه، وی تصمیم گرفته نیترات کلسیم را در برنامه کوددهی خود اضافه کند.

اما ممکن است در صورت استفاده از این کود مشکلاتی ایجاد شود. دلیل این امر این است که کلسیم ناشی از نیترات کلسیم با فسفات حاصل از فسفات آمونیوم موجود در کود کامل ممکن است، کلسیم فسفات را تشکیل دهد که در آب نامحلول است. بنابراین بهتر است نیترات کلسیم به تنهایی و به صورت محلول پاشی مورد استفاده قرار گیرد.

مثال دوم ترکیب کودهای شیمیایی:

آزمایش خاک نشان می دهد که گیاهان از نظر منیزیم کمبود دارند. سولفات منیزیم برای اصلاح کمبود منیزیم توصیه می شود.

کشاورز باید از مصرف سولفات منیزیم به همراه کودهای کامل خودداری کند. زیرا منیزیم موجود در این کود هنگام اختلاط با فسفات موجود در کود کامل، یک ترکیب نامحلول را تشکیل می دهد. در این مورد سولفات منیزیم به صورت جداگانه از کودهای کامل استفاده شود.

مثال سوم ترکیب کودهای شیمیایی:

کشاورز می خواهد نیترات کلسیم و سولفات منیزیم را از طریق سیستم تزریق در طول فصل اضافه کند. این دو کود نباید با هم استفاده شوند، زیرا نیترات کلسیم و سولفات منیزیم با هم سولفات کلسیم را تشکیل می دهند که محلولیت آن در آب کم است.

مثال چهارم ترکیب کودهای شیمیایی:

کشاورز می خواهد برای رشد گل و مجموعه میوه ها کود فسفر بالا را در مرحله گلدهی مصرف کند. وی همچنین می خواهد محلول کود ریز مغذی شاخ و برگ را نیز به کار ببرد، زیرا آزمایش بافت گیاه نشان می دهد که گیاهان از نظر بور و روی کمبود دارند.

کود محلول شاخ و برگ با فسفات نامحلول است، به خصوص زمانی که کلات نشده باشد. بنابراین کود فسفر را نباید همراه با محلول مواد مغذی شاخ و برگ استفاده کرد.

[پیشنهاد نویسنده: توصیه های کودی برای گوجه فرنگی]

لیست کردن همه کودهای ناسازگار مشکل است و بهترین روش برای اطلاع از قابلیت اختلاط کودهای مختلف آزمایش جار یا شیشه است. این امر به ویژه در مورد تولید کنندگان جدید که تجربه و مهارت کافی برای ترکیب دقیق عناصر مختلف کودی را ندارند، برای به دست آوردن مخلوط درست مناسب است.

در این آزمایش ابتدا کودها در یک ظرف شیشه ای حاوی آب آبیاری (حتما آبی که برای آبیاری استفاده می شود) مخلوط می شوند. اگر رسوب تشکیل شد و یا مخلوط ظاهری شیری رنگ داشت کودها قابلیت اختلاط ندارند و یا غلظت مورد استفاده زیاد است.