اصول و نحوه اختلاط كود های شیمیایی کشاورزی

اختلاط کود موضوعی است که کشاورزان حرفه ای از اهمیت آن جهت دست یابی به محصول بیشتر و سودآورتر آگاه هستند. برخی از این ترکیبات با هم ناسازگارند و نباید با هم مخلوط شوند، اختلاط این کودها با هم باعث ایجاد ترکیبات نامحلول در آب می شود. برای مشاوره گیاهپزشکی می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

یکی از مکالمه های پر جنب و جوش اکثر کشاورزان صحبت در مورد مقدار مصرف کود و نحوه اختلاط کودهای مختلف با یکدیگر است.

بحث اختلاط کود به اندازه میزان مصرف کود برای کشاورزان اهمیت دارد. در این مطلب قصد داریم آنچه را که لازم است در مورد چرایی و چگونگی اختلاط کود ها به ویژه از طریق سیستم تزریق یا همان کود آبیاری به کشاورزان ارائه دهیم.

پس از خواندن این مقاله شما در مورد اصول مخلوط کردن کودها، واکنش کودهای مختلف با یکدیگر و مزایا و مضرات مصرف کودها با هم اطلاعات زیادی کسب می کنید و در پایان انتظار می رود با رعایت این توصیه ها میزان برداشت و کیفیت محصول مورد نظر شما افزایش یابد و از بروز مشکلات ناشی از سوء مدیریت مصرف کود و در نتیجه تخریب بالقوه محیط زیست جلوگیری شود.

قبل از استفاده از هر نوع کودی بهتر است که خاک شما آزمایش شود تا بتوانید نوع و فرمول متناسب با گیاهان خود را انتخاب کنید. در عوض گیاهان با گل های بیشتر و میوه ها بزرگتر و با کیفیت تر به شما پاداش می دهند.

اهمیت اختلاط کود ها

اختلاط کود ها موضوعی است که کشاورزان حرفه ای از اهمیت آن جهت دست یابی به محصول بیشتر و سودآورتر آگاه هستند.

این کشاورزان دوست ندارند منابع مالی که برای خرید کود آن هم با این وضعیت گرانی اختصاص داده اند به راحتی از دست دهند. آنها با رعایت چند نکته خیلی ساده مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را به بهترین نحو ممکن فراهم می کنند و در پایان فصل کشت برخلاف خیلی از کشاورزها از وضعیت بد کشاورزی نمی نالند.

اگر شما هم دوست دارید کشاورزی حرفه ای داشته باشید و هر جا که نیاز است کودهای مختلف را با اصول صحیح با هم مخلوط کنید ادامه این مقاله برای شما نوشته شده است.

چرا شما را دعوت می کنیم به عنوان یک کشاورز از اصول ترکیب کودها آگاهی داشته باشید<

برخی از کشاورزان تمایل دارند یا مجبور می شوند چند کود را با هم ترکیب کنند. اما باید بدانید، در صورت مخلوط کردن ترکیبات متفاوت کودی؛ این کودها به روش های مختلف با یکدیگر واکنش می دهند. بعضی از این ترکیبات با هم ناسازگار هستند و نباید با هم مخلوط شوند، اختلاط این کودها با هم باعث ایجاد ترکیبات نامحلول در آب می شود. در این شرایط کود در ته مخزن رسوب می کند.

رسوب این ترکیبات علاوه بر اینکه از غذای گیاه شما کم می کند (نیاز غذایی گیاهان تامین نمی شود) باعث ایجاد مشکلات جدی از جمله مسدود شدن سیستم آبیاری و سمیت برای گیاهان می شود. بنابراین بهتر است سازگاری مواد شیمیایی قبل از عملیات کوددهی بررسی شود.

بیشتر بدانیم: استفاده از کودهای دامی و مرغی در کشت صیفی جات

از این موارد مهم در مورد مخلوط کردن کود ها، محدودیت حلالیت آنهاست.

1. حلالیت کود در آب:

در سیستم کود آبیاری، کودی مناسب گیاه است که بتواند به راحتی در آب حل شود و به آسانی در دسترس گیاه قرار گیرد زیرا ریشه فقط مواد محلول را جذب می کند. بنابراین قبل از کاربرد کود از طریق آب آبیاری (کوددهی) لازم است با برخی از واقعیت ها و عوامل موثر بر حلالیت کودها آشنایی داشته باشید.

1-1. دمای آب:

مناسب بودن کود برای تزریق در سیستم آبیاری بستگی به بسیاری از خواص آن به ویژه حلالیت آن در آب دارد. حلالیت کود به درجه حرارت آبی که در آن حل می شود بستگی دارد و میزان حلالیت کود با دما تغییر می کند ( جدول 1). هر چه دمای آب بالاتر باشد حلالیت کود بیشتر است و در دماهای پایین تر محلول کود باید رقیق تر باشد یا به اصطلاح در دمای پایین نسبت به دمای بالا میزان کود کمتری باید در آب حل کرد.

جدول 1- میزان حلالیت کودهای مختلف براساس مقدار گرم کود در یک لیتر آب

به طور کلی کودهای اوره، نیترات آمونیوم، نیترات کلسیم، نیترات پتاسیم و فسفات آمونیوم به راحتی در آب حل می شوند و به طور گسترده ای در تهیه محلول کودهای تک غذایی و یا ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرند.

یکی از عواملی که بر سرعت و انرژی لازم برای حل شدن کود تاثیر می گذارد اندومتریک (دمای محلول در حین حل شدن کود کاهش می یابد) یا اگزومتریک (دمای محلول در حین حل شدن کود افزایش می یابد) بودن کود است.

به عنوان مثال بیشتر کودهای نیتروژن گرانوله اندومتریک هستند و هنگام حل شدن در آب گرمای آب را جذب می کنند این امر باعث کاهش دمای آب و در نتیجه کاهش سرعت حل شدن کود می شود.

مثال دقیق تر واکنش نیترات کلسیم است. حلالیت نیترات کلسیم در دمای 30 درجه سانتی گراد بالا است اما این کود واکنش درون ریز (سرماده) قوی دارد و فقط 50 درصد آن در 5 دقیقه اول در آب حل می شود که منجر به افت دما از 30 درجه به 2 درجه سانتی گراد می شود.

این ویژگی می تواند غلظت مورد انتظار را در خط آبیاری کاهش دهد، زیرا بخشی از کود به صورت جامد و نامحلول در ته مخزن رسوب می کند. بنابراین در زمان کاربرد این کودها لازم است چند ساعت محلول در دمای محیط باقی بماند تا دمای آن افزایش یابد و تمام کود در آب حل شود.

با توجه به نقش دما در حلالیت کودها زمان سال ممکن است در تعیین میزان حلالیت کودها تاثیر بگذارد. در هوای سردتر مانند اوایل بهار و یا اواخر پاییز کود کمتری در آب خنک حل می شود و با افزایش دما میزان حلالیت کود بیشتر می شود بنابراین یک کود ممکن است در دمای تابستان کاملاً محلول باشد اما در زمستان از حالت محلول خارج شود و در مخزن رسوب کند.

2-1. سازگاری کود با آب آبیاری

پرورش دهندگان باید بدانند کدام نوع و کدام فرمولاسیون کود برای تزریق مناسب است برای درک اهمیت این موضوع به موارد زیر توجه بفرمایید:

نیتروژن:
منابع نیتروژن شامل اوره، نیترات آمونیوم، نیترات کلسیم، نیترات پتاسیم، سولفات آمونیوم و تیوسولفات آمونیوم محلول در آب هستند.

فسفر:
بیشتر کودهای فسفره ( از جمله آمونیوم فسفات و سوپر فسفات) حلالیت کمی در آب دارند و نباید در سیستم آبیاری تزریق شوند. بعضی دیگر از منابع فسفر از قبیل مونوآمونیوم فسفات، دی آمونیوم فسفات، مونو پتاسیم فسفات و اسید فسفریک قابلیت حل شدن در آب را دارند. با این حال اگر غلظت کلسیم در آب آبیاری بالا باشد این عناصر رسوب می کنند و توصیه می شود از مصرف کودهای فسفره در آبهای با غلظت بالای کلسیم جلوگیری شود.
بعضی از کشاورزان اسید فسفریک را در سیستم آبیاری قطره ای تزریق می کنند این نحوه مصرف علاوه بر تامین فسفر مورد نیاز گیاه PH آب را نیز پایین می آورد و از ته نشین شدن کودهای فسفره جلوگیری می کند.

به طور کلی اگر PH آب آبیاری بالا باشد مصرف اسید فسفریک موثرتر خواهد بود زیرا با افزایش PH فسفات ها رسوب می کنند. یک رویکرد موفقیت آمیز جهت جبران این مشکل مصرف اسید سولفوریک و یا اوره سولفوریک به دنبال تزریق اسید فسفریک است این عمل برای اطمینان از حفظ PH آب در سطح پایین ( 4 تا 5) صورت می گیرد.
در حالت کلی اسید فسفریک فقط هنگامی باید در سیستم آبیاری تزریق شود که غلظت کلسیم و منیزیم در آب زیر 50 قسمت در میلیون (50PPM) و سطح بی کربنات کمتر از 150PPM باشد.

پتاسیم:

بیشتر کودهای پتاسیم محلول در آب هستند و به راحتی از طریق سیستم آبیاری قطره ای مصرف می شوند. اما ناسازگاری کودهای پتاسیمی با سایر عناصر و تشکیل رسوبات جامد هنگام مخلوط شدن در مخزن، از جمله معایب استفاده از این کودها در سیستم آبیاری قطره ای است. منابع پتاسیم که بیشتر در سیستم های آبیاری مورد استفاده قرار می گیرد شامل کلرید پتاسیم و نیترات پتاسیم است. فسفات های پتاسیم نباید به سیستم های آبیاری قطره ای تزریق شوند.

کلسیم:
قبل از تزریق هر گونه کود فسفره، اوره- آمونیوم نیترات یا سولفور اوره لازم است که کودهای حاوی کلسیم از مخزن کود، لوله ها و فیلترها شسته و بیرون ریخته شوند. کلسیم به هیچ وجه نباید همراه با کود سولفات تزریق شود زیرا ترکیب آنها باعث تشکیل کلسیم سولفات نامحلول (گچ) می شود. در کل کودهای حاوی کلسیم نباید با کودهای حاوی سولفات و فسفات مخلوط شوند. مخلوط کلسیم با سولفاته ها و فسفاته ها موجب ایجاد رسوب در لوله ها و همچنین عدم جذب کود می شود.

منیزیم:
منیزیم به راحتی در آب حل می شود. وقتی آب آبیاری حاوی مقادیر بالای یون های منیزیم باشد، نباید کود فسفات آمونیوم به آن اضافه کرد. زیرا باعث ایجاد فسفات آمونیوم منیزیم در مخزن کود می شود. عدم استفاده از کود NH4 در چنین شرایطی می تواند از خطر گرفتگی قطره چکان ها جلوگیری کند.

ریز مغذی ها:

برخی از ریز مغذی نسبتا” نامحلول هستند بنابراین در سیستم آبیاری قطره ای استفاده نمی شوند. اینها شامل فرم های کربنات، اکسید یا هیدروکسید روی، منگنز، مس و آهن است. فرم سولفات مس، منگنز و روی محلول در آب هستند و معمولا ارزان ترین منبع ریز مغذی به حساب می آیند. بعضی از مطالعات ثابت کرده اند فرم نیترات جذب ریز مغذی ها را تسهیل می کند.

3-1. PH آب آبیاری:

PH محلول آبیاری باید در محدوده 5/5 تا 7 باشد. PH بسیار زیاد باعث کاهش در دسترس بودن آهن، منگنز و روی می شود و همچنین ممکن است باعث رسوب کلسیم و منیزیم فسفات ها یا کربنات ها در خطوط آبیاری شود. pH خیلی کم برای ریشه ها مضر است و ممکن است غلظت منگنز را در محلول خاک افزایش دهد.

2. اختلاط کودها

اگر به هر دلیلی نمی توانید از کودهای ترکیبی و کامل از قبیل NPK استفاده کنید و نیاز هست مخلوطی از کودهای مختلف را خودتان آماده کنید برای جلوگیری از رسوب کودها و در نتیجه خسارت شدید به محصول و سیستم آبیاری استفاده از ترکیب مناسب بسیار مهم است.

شما باید برخی از دستورالعمل های را رعایت کنید و از سازگاری بین کودهای مختلف که در جدول زیر نشان داده شده است آگاهی داشته باشید.

همانطور که در جدول مشاهده می شود بیشتر کودها بدون هیچ عوارض جانبی می توانند با یکدیگر مخلوط شوند (رنگ سبز) در حالیکه برخی کودها با یکدیگر واکنش نشان می دهند و به اصطلاح ناسازگار هستند (رنگ قرمز). کودهایی که با هم ناسازگار هستند باید در مخازن جدا حل شوند. برای تسلط بیشتر بر اصول اختلاط کودها به مثال های زیر توجه کنید.

مثال اول– یک کشاورز قصد دارد از کود کامل 20-20-20 برای تغذیه گوجه فرنگی استفاده کند. از طرفی برای جلوگیری از پوسیدگی انتهای گوجه، وی تصمیم گرفته نیترات کلسیم را در برنامه کوددهی خود اضافه کند.

اما ممکن است در صورت استفاده از این کود مشکلاتی ایجاد شود. دلیل این امر این است که کلسیم ناشی از نیترات کلسیم با فسفات حاصل از فسفات آمونیوم موجود در کود کامل ممکن است کلسیم فسفات را تشکیل دهد که در آب نامحلول است. بنابراین بهتر است نیترات کلسیم به تنهایی و بصورت محلول پاشی مورد استفاده قرار گیرد.

مثال دوم– آزمایش خاک نشان می دهد که گیاهان از نظر منیزیم کمبود دارند. سولفات منیزیم برای اصلاح کمبود منیزیم توصیه می شود.

کشاورز باید از مصرف سولفات منیزیم به همراه کودهای کامل خودداری کند زیرا منیزیم موجود در این کود هنگام اختلاط با فسفات موجود در کود کامل، یک ترکیب نامحلول را تشکیل می دهد. در این مورد سولفات منیزیم به صورت جداگانه از کودهای کامل استفاده شود.

مثال سوم– کشاورز می خواهد نیترات کلسیم و سولفات منیزیم را از طریق سیستم تزریق در طول فصل اضافه کند. این دو کود نباید با هم استفاده شوند زیرا نیترات کلسیم و سولفات منیزیم با هم سولفات کلسیم را تشکیل می دهند که محلولیت آن در آب کم است.

مثال چهارم– کشاورز می خواهد برای رشد گل و مجموعه میوه ها کود فسفر بالا را در مرحله گل دهی مصرف کند. وی همچنین می خواهد محلول کود ریز مغذی شاخ و برگ را نیز به کار ببرد زیرا آزمایش بافت گیاه نشان می دهد که گیاهان از نظر بور و روی کمبود دارند.

کود محلول شاخ و برگ با فسفات نامحلول است بخصوص زمانی که کلات نشده باشد بنابراین کود فسفر را نباید همراه با محلول مواد مغذی شاخ و برگ استفاده کرد.

بیشتر بدانیم:

لیست کردن همه کودهای ناسازگار مشکل است و بهترین روش برای اطلاع از قابلیت اختلاط کودهای مختلف آزمایش جار یا شیشه است. این امر به ویژه در مورد تولید کنندگان جدید که تجربه و مهارت کافی برای ترکیب دقیق عناصر مختلف کودی را ندارند برای به دست آوردن مخلوط درست مناسب است.

در این آزمایش ابتدا کودها در یک ظرف شیشه ای حاوی آب آبیاری (حتما آبی که برای آبیاری استفاده می شود) مخلوط می شوند اگر رسوب تشکیل شد و یا مخلوط ظاهری شیری رنگ داشت کودها قابلیت اختلاط ندارند و یا غلظت مورد استفاده زیاد است.

نویسنده: مهدی زارعی