عارضه پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی، بادمجان، فلفل و هندوانه مشاهده می‌شود. این عارضه در گوجه فرنگی قسمت‌های آسیب‌دیده، خشک و چروکیده گردیده و سطح زخم‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره تا سیاه در می‌آیند. در نهایت بخش‌های آسیب دیده، مورد حمله پاتوژن‌های ثانویه قرار می‌گیرند و منجر به پوسیدگی و فساد میوه می‌گردد.
پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی چگونه است؟
پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی، بیماری که در آن گوجه فرنگی در قسمت انتهایی میوه تورفته، سیاه و پوسیده می‌شود. اگر در مزرعه شما این مشکل وجود دارد و به دنبال راه‌حلی برای رفع آن می‌گردید، با ما همراه باشید تا به دلایل ایجاد این بیماری و نحوه پیشگیری و کنترل آن بپردازیم.
علائم پوسیدگی گلگاه صیفی‌جات در اثر کمبود کلسیم
علاپم پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی چیست؟
ابتدا باید بپرسیم چرا گوجه فرنگی‌های شما در قسمت انتهایی میوه دچار پوسیدگی می‌شود؟ یا چرا ته گوجه فرنگی سیاه می‌شود؟
یکی از مشکلات شایع در مزارع گوجه فرنگی، پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی به خصوص در میوه‌های در حال توسعه و اوایل فصل رشد است. خوشبختانه بیماری پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی یک بیماری ویروسی، قارچی و باکتریایی نیست، بلکه یک نوع اختلال فیزیولوژیکی ناشی از کمبود کلسیم است که بیشتر در گوجه فرنگی، کدو، بادمجان و فلفل مشاهده می‌شود.
دانشمندان علت اصلی این بیماری را، تنش‌های محیطی به خصوص تنش خشکی، شوری، درجه حرارت بالا و شدت نور زیاد می‌دانند. طبق نظر کارشناسان، اصلی‌ترین علت این عارضه، نوسان میزان رطوبت خاک و یا به عبارتی آبیاری نامنظم است. ممکن است، بپرسید نوسان در رطوبت خاک چگونه باعث ایجاد بیماری پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی می‌شود؟
قسمت‌های فعال و در حال رشد گوجه‌فرنگی به خصوص میوه‌ها، به طور مداوم به کلسیم نیاز دارند. کلسیم عنصری غیر متحرک در گیاه است و جذب و انتقال آن، وابسته به میزان رطوبت خاک و گیاه دارد و فقط در حضور رطوبت کافی در گیاه انتقال می‌یابد. بنابراین در صورت آبیاری نامنظم، ممکن است چند روز متوالی، کلسیم به میوه نرسد و این کمبود کلسیم در بافت میوه، منجر به عارضه پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی می‌شود.
بنابراین نرسیدن آب به بوته یا کم‌آبی، دلیل اصلی کمبود کلسیم و درنتیجه پوسیدگی گلگاه است. گاهی آب هست، ولی کمبود کلسیم و پوسیدگی انتهایی هم اتفاق می‌افتد، دلیل چیست؟ این اتفاق زمانی می‌افتد که دمای هوا پایین یا هوا ابری است و تعرق صورت نمی‌گیرد. وقتی تعرق صورت نمی‌گیرد، در واقع آب از سمت ریشه به سمت برگ‌ها جریان ندارد. پس کلسیم جذب نمی‌شود و این باعث کمبود کلسیم می‌شود.
اگر میزان رطوبت محدود باشد، باعث کاهش غلظت کلسیم در گیاه می‌گردد، زیرا کلسیم توسط جریان آب در گیاه جابجا می‌شود. به همین دلیل بخش‌هایی از گیاه که سریع‌تر تعرق می‌کنند، بیشترین میزان کلسیم را دریافت می‌نمایند. این نواحی معمولا برگ‌های بزرگ هستند که به خاطر اندازه‌شان تعرق زیادتری دارند. به این ترتیب میوه‌های در حال رشد، کمترین میزان کلسیم موردنیاز خود را دریافت می‌کنند. شواهدی وجود دارد که در خربزه، کلسیم موجب تنظیم نرم شدن و زوال میوه در سطح غشایی می‌شود.
شوری آب و خاک:
تنش شوری از دو طریق بر روی رشد گیاهان تاثیر می‌گذارد، یکی سمیت یون‌ها به خصوص یون‌های سدیم و کلر و دیگری کاهش جذب آب توسط گیاهان است. در خاک‌های شور، گیاهان به سختی آب جذب می‌کنند. به دنبال کاهش جذب آب، جذب سایر عناصر غذایی مورد نیاز گیاه نیز کاهش می‌یابد.
بنابراین در خاک‌های شور، گیاهان آب کمتری جذب می‌کنند. عنصر کلسیم در نبود آب کافی، نمی‌تواند خود را به نقاط فعال رشد و در نتیجه میوه‌های در حال توسعه برساند و نهایتا عارضه پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی اتفاق می‌افتد.
زیادی مصرف نیتروژن:
یکی دیگر از عوامل موثر در کاهش جذب کلسیم و در نتیجه عارضه پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی مصرف زیاد کود نیتروژن است. استفاده زیاد از نیتروژن باعث تسریع رشد رویشی و رشد بیشتر برگ‌ها می‌شود. حرکت آب در گیاه تابع فرایند تعرق است. از آنجایی که در نتیجه فرایند تعرق، کلسیم به همراه آب، ابتدا به نقاط فعال در حال رشد (برگ‌ها و شاخه‌های جدید) حرکت می‌کند، ممکن است کلسیم مورد نیاز میوه تامین نشود.
از طرفی مصرف زیادی کودهای شیمیایی، باعث افزایش نمک‌ها در اطراف ریشه و در نتیجه کاهش جذب آب می‌شود و این شرایط، جذب کلسیم توسط ریشه را، مشکل‌تر می‌کند. مصرف بیش از حد کودهای ازته به ویژه فرم آمونیومى موجب تجمع کلسیم در بافت‌هاى برگ گوجه‌فرنگى و بروز علائم کمبود کلسیم در میوه می‌شود.
آسیب به ریشه گیاهان:
هر گونه عملیاتی از قبیل کاشت، وجین علف‌های هرز، آبیاری، افزایش و کاهش دمای خاک، آفات و بیماری‌های گیاهی که به ریشه گیاهان صدمه بزند، منجر به بروز عارضه پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی می‌شود. زیرا آسیب به ریشه، منجر به کاهش جذب آب و کلسیم، و متعاقب آن بروز علائم این بیماری می‌شود. در ضمن غلظت بالای منیزیم و پتاسیم، باعث افزایش این عارضه می‌شود.
نوع رقم مورد کشت
نوع رقم گوجه‌فرنگی نیز در حساسیت به این ناهنجاری فیزیولوژیکی موثر می‌باشد. ثابت شده است که ارقام گلابی یا آلوئی شکل که بیشتر برای صنایع تبدیلی بکار می‌روند، حساسیت بیشتری نشان می‌دهند. به طور کلی ارقامی که میوه آن‌ها کشیده است، حساس‌تر می‌باشند. آبیاری منظم در رفع این عارضه اهمیت زیادی دارد.
نتایج تحقیقاتی نشان داده است که محلول‌پاشی کلرور کلسیم با غلظت 33 در هزار در سه مرحله با فاصله زمانی هر سه هفته یک بار شدت این عارضه را کاهش خواهد داد.
چگونه می‌توان خسارت ناشی از پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی را کاهش داد؟
بسیاری از کشاورزان با دیدن علائم این بیماری، فکر می‌کنند مزرعه دچار خسارت ناشی از عوامل بیماری‌زای قارچی شده است و اقدام به سم‌پاشی مزرعه می‌کنند. اما از آنجایی که خسارت به دلیل اختلالات فیزیولوژیکی است، نه بیماری‌های قارچی، بنابراین اسپری بوته‌ها با قارچ‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها، در کنترل آن مفید نمی‌باشد.
همان‌طور که در بالا اشاره شد، عوامل زیادی در بروز بیماری پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی دخیل هستند و کنترل دقیق همه این عوامل، فرایندی پیچیده و دشوار است. زیرا بسیاری از این عوامل تحت تاثیر آب و هوا قرار دارند، که غیرقابل پیش‌بینی و خارج از کنترل ماست. ولی باز هم روش‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند باعث کاهش خسارت پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی شود. در رابطه با کنترل این بیماری بعد از ایجاد خسارت، برای آن دسته از میوه‌هایی که دچار عارضه پوسیدگی گلگاه شده‌اند، کاری نمی‌توان کرد. بایدد میوه آسیب‌دیده را حذف کنید و روی مابقی میوه‌ها سرمایه‌گذاری کنید.
در زیر چند مورد از مهمترین عوامل مدیریتی جهت کاهش خسارت بیماری پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی و یا درمان پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی را توضیح می‌دهیم:
علت سیاه شدن ته گوجه فرنگی چیست؟
یکی از مشکلات کشاورزان سیاه شدن ته گوجه فرنگی است که در ادامه برخی موارد دخیل در این موضوع را با هم مورد بررسی قرار می دهیم:
نحوه آبیاری
متداول‌ترین توصیه برای کاهش اثرات پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی، مدیریت آبیاری (به حداقل رساندن تنش خشکی و غرقاب) است. کنترل رطوبت خاک برای محیط‌های گلخانه‌ای، راحت‌تر و برای سیستم‌های کشت در فضای باز، دشوارتر است (به خصوص اگر زهکشی و بافت خاک در کل منطقه متفاوت باشد)، زیرا در سیستم‌های کشت در فضای باز، بارندگی یک عامل غیرقابل کنترل است.
انجام آزمایش خاک
PH خاک را آزمایش کنید. بیشتر سبزیجات، در خاکی که PH آن در محدوده 6.2 تا 6.8 باشد، خوب عمل می‌کنند، اما سبزیجاتی که نسبت به بیماری پوسیدگی انتهای شکوفه حساس هستند. حداقل pH مورد نیاز 6.5 است، زیرا PH پایین‌تر، باعث محدودیت دسترسی به کلسیم می‌شود. اگر آزمایش خاک، سطح پایین PH را نشان می‌دهد (خیلی اسیدی)، برای بالا بردن سطح pH با استفاده از آهک اقدامات لازم را انجام دهید.
سطح پایین کلسیم خاک، احتمال بروز پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی را بیشتر می‌کند، هر چند که بیشتر خاک‌ها، به ندرت دچار کمبود کلسیم می‌شوند. به عبارتی در اغلب خاک‌ها، کلسیم به اندازه کافی وجود دارد. ولی شرایطی از قبیل PH خاک، خشک‌سالی، تنش شوری و حضور سایر عناصر از قبیل پتاسیم و منیزیم باعث محدودیت دسترسی به کلسیم و در نتیجه بروز علائم بیماری پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی می‌شود.
اصلاح روش کود دهی
روش‌های کوددهی خود را اصلاح کنید و مصرف کودهای نیتروژن بالا را کم کنید. زیرا این کودها سرعت رشد برگ‌ها را تسریع می‌کند و کلسیم را برای میوه در حال توسعه محدود می‌کند. هنگام افزودن نیتروژن، از نیترات کلسیم به جای آمونیاک یا اوره (کودهای آمونیومی کمتر مصرف شوند) استفاده کنید.
به جای نیتروژن آمونیوم از نیتروژن نیترات استفاده کنید. نیتروژن آمونیوم پوسیدگی شکوفه را افزایش می‌دهد. از حاصلخیزی بیش از اندازه خاک، به خصوص در حین باردهی اولیه، خودداری کنید.
در صورت امکان فرایند تعرق در گیاهان کنترل شود
هر چند بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که افزایش رطوبت، باعث کاهش پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی می‌شود، اما مشکل فقط پوسیدگی گلگاه نیست. رطوبت زیاد، باعث افزایش ترک‌خوردگی میوه گوجه‌فرنگی و افزایش خسارت آفات و بیماری‌های گیاهی نیز می‌شود.
بنابراین توصیه می‌شود، رطوبت مناسب همراه با جریان هوا، به صورت متعادل حفظ شود. زیرا در یک محیط خشک و رطوبت هوای کم، تعرق گیاهان بیشتر می‌شود. گیاهان در این شرایط رطوبت بیشتری را از طریق برگ‌های خود از دست می‌دهند. این فرایند باعث جذب بیشتر آب، توسط ریشه گیاهان می‌شود.
اگر چه به نظر می‌رسد در این شرایط، کلسیم بیشتری برای میوه‌های در حال رشد فراهم می‌شود، اما در واقع کلسیم به سمت برگ‌ها حرکت می‌کند. به عبارتی کلسیم را از میوه‌های در حال رشد دور می‌کند و احتمال پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی را افزایش می‌دهد.
حذف میوه‌های آسیب‌دیده
میوه‌های آسیب‌دیده را حذف کنید. برای کدو و گوجه فرنگی، پوسیدگی گلگاه معمولا در ابتدای فصل رشد اتفاق می‌افتد. برای کدو تابستانی و کدو سبز اولین دسته از میوه‌ها، اغلب تحت تاثیر قرار می‌گیرند اما پوسیدگی گلگاه بندرت در طول فصل رشد، ادامه می‌یابد. میوه‌های آسیب‌دیده را حذف کنید، زیرا آن‌ها بهبود نمی‌یابند و منتظر تولید میوه‌های بعدی باشید.
انتخاب ارقام مقاوم
برخی از ارقام نسبت به بقیه مقاوم‌تر هستند. به دلیل تعداد عوامل دخیل در این عارضه، لیست قطعی از ارقام مقاوم و مستعد، در دسترس نیست.
محلول پاشی کلسیم
به عنوان آخرین راه حل، می‌توان از محلول پاشی کلرید کلسیم استفاده کرد. محلول‌پاشی را می‌توان به طور معمول، 2 تا 3 بار در هفته زمانی که اولین گل‌ها در بوته ظاهر می‌شود، انجام داد.
برخی از کشاورزان سوالاتی نظیر علت سیاه شدن گوجه روی بوته (علت سیاه شدن گوجه فرنگی روی بوته)، سیاه شدن ته گوجه فرنگی، علت سیاه شدن زیر گوجه فرنگی، علت سیاه شدن گوجه خشک شده، علت سیاه شدن گوجه روی بوته و یا علت خراب شدن گوجه فرنگی روی بوته می‌پرسند و گمان می‌کنند که صرفا می‌تواند از کمبود کلسیم باشد. در صورتی که چنین نیست و ممکن است ناشی از حمله سایر پاتوژن‌ها اتفاق بیفتد.
آخرین دیدگاه‌ها