علائم کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی

از صیفی‌جات مهم در کشور ما، گوجه فرنگی ست که باید گفت بله، گوجه فرنگی پتاسیم دارد. پتاسیم یکی از مواد مغذی در گوجه فرنگی است. کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی یکی از مشکلات معضلات گوجه کاران است. در این مقاله از آقا مهندس می خواهیم فواید کود پتاس برای گوجه فرنگی و میزان پتاسیم گوجه فرنگی را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین علائم کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی را بررسی نموده و زمان مصرف کود پتاس برای گوجه فرنگی را به شما بگوییم. پس با ما باشید تا نحوه استفاده از کود پتاس بالا برای گوجه فرنگی را یاد بگیرید.

کمبود پتاس در گوجه فرنگی چگونه است؟

تغذيه متناسب گياهان در کاهش تنش‌های زيستی، از جمله تنش خشکی، مفيد اسـت. از طرفی، تخليه شديد عناصر غذايی و مواد آلی خاک‌ها به دليل مديريت نادرست و کشاورزی متراکم از عوامل اصلی کاهش عملکرد گياهان محسوب می‌شوند. مناطق زيادی از زمين‌های کشاورزی با کمبود پتاسيم مواجه هستند.

بيش از نيمی از وزن خشک محصولات را، شاخساره آن‌ها تشکيل می‌دهد که به مصارف گوناگون می‌رسد. یعنی مقدار زيادی از مواد غذايی از خاک برداشت می‌شود. برخی از عناصر مانند نيتروژن و فسفر در حدی که از خاک برداشت می‌شوند، جايگزين می‌شوند. اما تنها 35% از پتاسيم برداشت شده از خاک جايگزين می‌شود. نقش پتاسيم به عنوان بزرگ‌ترين اجزای تغذيه‌ای گياه در حاصلخيزی خاک اشاره شده است. حدود 60 تا 66 درصد پتاسيم جذب شده توسط گياه، در ميوه يافت می‌شود.

علائم کمبود پتاسیم در گوجه‌ فرنگی

کمبود پتاسیم یکی از کمبودهای رایج در صیفی‌جات، مانند گوجه است. کمبود پتاسیم مانند کمبود نیتروژن و فسفر، ابتدا در برگ‌های پایین (برگ‌های مسن)، به دلیل متحرک بودن آن، دیده می‌شود. معمولا اولین علائم کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی با زرد شدن حاشیه برگ‌ها و زردی بین رگبرگی و در نهایت ایجاد لکه‌های زرد، روی برگ مشخص می‌شود.

پیشنهاد نویسنده: بذر گوجه فرنگی

بنابراین در برگ‌های پایین، زردی از طرف نوک برگ به سمت تمام حاشیه برگ، با ضخامت یکنواخت پیش می‌رود. با پیش‌روی این ضخامت در بین رگبرگ هم، لکه‌های قهوه‌ای ایجاد می‌شود. ازجمله علائم كمبود پتاسيم در گياهان جوان، برگ‌ها به رنگ سبز تيره درمی‌آيند.  همچنین ساقه‌ها كوچک و فاصله ميان‌گره‌ها، كم می‌شود.

بنابراین نشانه کمبود پتاسیم و شوری با هم تفاوت دارند. موج‌های زردی متمایل به قهوه‌ای در حاشیه برگ، در کمبود شوری ایجاد می‌شود، در حالی که در کمبود پتاسیم این زردی کم‌کم به رنگ قهوه‌ای سوخته در می‌آید و موج موج نیست.

با ادامه‌ی پیش‌روی کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی، بیشتر نواحی میان رگبرگی، تبدیل به لایه‌های متمایل به سوخته می‌شوند. با این وجود رگبرگ‌ها، سبز باقی می‌مانند. ولی برگ‌ها حالت چروکیدگی به خود می‌گیرند. برخلاف کمبود نیتروژن، کلروز پیش‌ آمده بر اثر کمبود پتاسیم، کاملا غیرقابل درمان است و علت آن، جابجایی زیاد پتاسیم می‌باشد.

علائم کمبود پتاسیم در میوه

در مرحله رسيدن، ميوه‌ها به سادگى ريزش می‌كنند و بی‌مزه و فاقد pH هستند. ميوه‌ها غيريكنواخت است و ميوه‌هاى رسيده، لكه‌دار هستند. ریزش میوه قبل از بلوغ در گیاهانی که دچار كمبود پتاسیم هستند، بیشتر است. کمبود پتاسیم در میوه‌ی گوجه، موجب عدم رنگ‌گیری به موقع و یکنواخت گوجه می‌شود. معمولا در بوته‌های دارای کمبود پتاسیم، مناطق نزدیک به دمبرگ، میوه دارای لکه‌های زرد است، در حالی که انتهای آن قرمز است.

• كاهش ارتفاع گياه و سـطح برگ
• كاهش تعداد ميوه در خوشه
• كاهش تشكيل ميوه
• كاهش وزن ميوه

برگ‌هایی که عکس سمت راست تصویر قابل مشاهده هستند، نمایانگر نکروز حاشیه‌ای هستند. برگ‌هایی که در سمت چپ تصویر قابل مشاهده هستند، نمایانگر وضعیت کمبود شدید پتاسیم هستند.

چرا زمانی که نیتروژن کم مصرف می شود باید پتاسیم بیشتر مصرف شود؟

پتاسیم در گوجه‌ فرنگی بسیار پرکاربرد است. پتاسیم قبل از باردهی، دومین عنصر پرمصرف برای گوجه و بعد از شروع باردهی، اولین عنصر پرمصرف در گوجه است. به صورت کلی پرمصرف‌ترین عنصر در پرورش گوجه فرنگی پتاسیم است. پتاسیم نقش بسزایی در افزایش مقاومت به تنش‌های محیطی، باز و بسته شدن روزنه‌ها و افزایش کارایی مصرف آب و کودها، درشت، هم سایز و سفت شدن میوه، و خوش‌طعم شدن آن، دارد.

پیشنهاد نویسنده: پوسیدگی ساقه گوجه فرنگی

مصرف پتاسیم سبب افزایش کاروتنوئید، لیکوپن و کاهش کلروفیل شده و تاثیر زیادی در متابولیسم اسیدهای میوه (به طور عمده اسیدسیتریک و اسیدمالیک) دارد. در مجموع مواد جامد، قندها، اسیدها، کاروتن، لیکوپن و خاصیت انباری در میوه‌های گوجه‌ فرنگی که از تغذیه پتاسیم بهره‌مند بوده باشد، بیشتر است. پتاسیم علاوه بر افزایش تولید و بهبود کیفیت (بازارپسندی)، سبب افزایش مقاومت گیاهان از جمله گوجه‌فرنگی در برابر شوری، کم آبی، انواع تنش‌ها و آفات و بیماری‌ها نیز گشته و بازیافت آب و کود را نیز افزایش می‌دهد.

پتاسیم موجب رشد متوازن میوه و کاهش ناهنجاری رسیدگی مانند بلیچینگ می‌گردد. همچنین باعث کاهش عارضه پوک شدن و پفکی شدن میوه گوجه‌فرنگی، و موجب سفتی و افزایش مواد جامد و ماده خشک میوه می‌شود.

نقش پتاسیم در گوجه‌ فرنگی:

• در کاهش اثرات تنش‌های دمایی بسیار موثر است.
• کاربرد این عنصر موجب کاهش اثرات شوری می‌شود.
• در تنظیم میزان آب و کاهش اثرات تنش دمایی بسیار موثر است.
• پتاسیم نقش اصلی در انتقال قندها، از برگ به میوه گوجه دارد. بنابراین در افزایش طعم و بریکس نقش مهمی ایفا می‌کند.
• تا 25 درصد از کل عناصر میوه گوجه را اکسید پتاسیم تشکیل می‌دهد و با کاهش مصرف پتاسیم اندازه گوجه را بسیار کاهش می‌یابد.
• 95 درصد وزن یک میوه گوجه را آب تشکیل می‌دهد. این درحالی است که پتاسیم نقش بسیار مهمی در جذب این مقدار آب، به گوجه داد.
• موجب کاهش اثرات بیمارگرها می‌شود. کاربرد پتاسیم می‌تواند، بین 30 تا 70 درصد اثرات باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌های بیمارگر را، کاهش دهد.
• نقش بسیار مهمی در تقسیم و گسترش سلولی و درواقع در رشد دارد. به همین دلیل درصورت استفاده محرک رشد‌ها با پتاسیم، نتیجه بهتری حاصل می‌شود.

پتاسیم عنصری است که می‌تواند بوته را متحمل کند و به سازو کار دفاعی کمک کند. ولی کاربرد نیتروژن، می‌تواند اندام‌های جوان و حساس ایجاد کند!

نیاز غذایی تیپ‌های مختلف گوجه‌فرنگی در دو عملکرد به پتاسیم

جدولی برای نیاز غذایی گوجه‌فرنگی به پتاسیم در بالا آورده شده است. در این جدول برای هر تن میوه گوجه‌ فرنگی تقریبا 2/5 تا 3/6 کیلوگرم پتاسیم مصرف می‌شود. به عبارتی اگر 300 تن در هکتار محصول تولید شود، چیزی بین 900 کیلوگرم پتاسیم و 1800 کیلوگرم کود سولفات پتاسیم، نیاز است. البته مقدار بیشتر این کود توسط خاک، تامین می‌شود.

برطرف کردن کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی

تعیین زمان مصرف کود پتاس برای گوجه فرنگی یا همان میزان پتاسیم گوجه فرنگی مشابه فسفر، آزمون خاک است. از جمله عوامل مهم در توصیه کودی براساس آزمون خاک، بافت خاک و شوری منابع آب و خاک است. مصرف پتاسیم عمدتا در زمان قبل از کاشت صورت می‌گیرد. با توجه به نیاز گوجه‌فرنگی به پتاسیم در زمان میوه‌دهی و تاثیر آن بر عملکرد وکیفیت محصول، مصرف بخشی از پتاسیم از منابع مناسب این عنصر غذایی مانند کود سولفات پتاسیم برای گوجه فرنگی به صورت محلول در آب در این مرحله از رشد گیاه، قابل توصیه است.

برطرف کردن سریع پتاسیم گوجه فرنگی

برای برطرف کردن سریع کمبود پتاسیم در گوجه فرنگی، می‌توانید یکی از کودهای نیترات پتاسیم، سولفات پتاسیم، NPK پتاس بالا (یا همان کود پتاس بالا برای گوجه فرنگی مثل کود 36-12-12) را محلول‌ پاشی کنید. اما برای جلوگیری از کمبود دوباره، لازم است در دوران باردهی، به صورت مرتب کودهای نیترات پتاسیم یا شیره کود مرغی یا NPK یا شیره مرغی یا سولوپتاس به صورت ریشه‌ای داده شود.

کود پتاس برای گوجه فرنگی در صورت تامین ریشه‌ای پتاسیم، ممکن است توسط ذرات رس خاک، تثبیت شود. به همین دلیل معمولا توصیه می‌شود که در خاک‌های رسی، قبل از کشت، به خاک پتاس اضافه شود. همچنین این نکته را باید در نظر گرفت که در خاک‌های آهکی و آب‌هایی که دارای منیزیم بالا هستند، اضافه کردن پتاسیم بیشتر موجب آزاد شدن کلسیم و منیزیم می‌شود و نمی‌تواند کمبود پتاسیم را برطرف کند.

بنابراین جهت جلوگیری از چنین مشکلاتی، توصیه می‌شود که ابتدا کمبود پتاس را با محلول‌پاشی برطرف کنید و سپس از طریق تزریق ریشه‌ای، نیاز گیاه را در طی دوره برطرف نمایید.

لازم به ذکر است که مصرف اضافی پتاسم، می‌تواند موجب ترکیدگی گوجه و مسمومیت با پتاس و همچنین کاهش جذب منیزیم، کلسیم و آمونیوم شود. بنابراین لازم است جهت تامین این عنصر به صورت صحیح با کارشناسان مرتبط مشورت کنید. جهت مشاوره در این زمینه می‌توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

حتما به این نکته توجه کنید که استفاده زیادی از هر عنصری نه تنها به گیاه کمک نمی‌کند، بلکه باعث مسمومیت در گیاه و مشکلات عدیده می‌گردد. مثلا زیادی استفاده در نیتروژن باعث مسمومیت ازت در گوجه فرنگی می‌شود.