مدیریت آبیاری در کشت پیاز

روش های آبیاری که معمولاً برای تولید پیاز تجاری استفاده می شود شامل آبیاری قطره ای، بارانی مه پاشی و غرق آبی است. انتخاب روش آبیاری به نوع تجهیزات موجود، اندازه و شکل زمین، کیفیت و فراوانی منبع آب، در دسترس بودن نیروی کار و هزینه کلی هر سیستم بستگی دارد. در گذشته و حتی اکنون هم بسیاری از کشاورزان از آبیاری سنتی (کرتی و شیاری) برای تولید پیاز استفاده می کنند.

کارایی روش های آبیاری مزارع پیاز

تلفات آب در اثر تبخیر یا وزش باد، رواناب سطح، نفوذ به عمق خارج از منطقه ریشه و نشت در لوله های آبیاری، کارایی مصرف آب را کاهش می دهد. سیستم های آبیاری جویچه ای بین20 تا 70 درصد تلفات آب را دارند (در صورت بازیابی آب پساب بیش از 50 درصد است). در کل راندمان آبیاری بارانی 60 تا 80 درصد و آبیاری قطره ای 80 تا 95 درصد است. در سیستم های مه پاش نیز، بسته به اقلیم کارایی مصرف بین 60 تا 85 درصد است.

بنابراین به نظر می رسد که آبیاری قطره ای گزینه مناسبی برای آبیاری مزارع پیاز باشد.

از آنجا که سیستم های قطره ای آب را مستقیماً به ناحیه ریشه وارد می کنند، آب کمتری به دلیل تبخیر از سطح خاک از بین می رود. در خاکهای سبک، برای ایجاد حرکت افقی آب برای رسیدن به ردیف های بیرونی و مرطوب سازی یکنواخت منطقه ریشه، لازم است که سوراخ ها و نازل های تیپ ها نزدیک تر باشند و همچنین سرعت آب بیشتری نیاز است. در خاک های سنگین تر، آب تمایل بیشتری به حرکت افقی دارد بنابراین سرعت جریان پایین تر و فاصله قطره چکان ها می تواند بیشتر باشد تا اتلاف آب کمتر باشد.

هنگام استفاده از سیستم های آب پاش، نازل های مورد استفاده باید دارای سرعت خروجی متناسب با میزان نفوذ آب خاک باشند. این کمک می کند تا از مشکلات استفاده از آب با سرعت زیاد جلوگیری شود و در نتیجه آب خالی شود.

(A) در خاک های سنگین، آب با سرعت بیشتری به صورت افقی از طریق خاک حرکت کند. (B) در خاکهای سبک آب تمایل به پایین رفتن در خاک دارد.

هنگام استفاده از آبیاری قطره ای یا شیاری، برنامه آبیاری باید طوری باشد که منجر به رسیدن آب به منطقه ریشه گیاهان شود. با آبیاری قطره ای، اگر خاک زیر منطقه ریشه بیش از حد مرطوب شد، مدت زمان استفاده باید کوتاه تر باشد. تا احتمال آلودگی به بیماریها کمتر شود. در کل برای افزایش کارایی مصرف آب آبیاری قطره ای بسیار روش مناسبی است. اما به نظر می رسد در بعضی موارد مانند کنترل تریپس، آبیاری مه پاش گزینه بهتری باشد. ولی این روش محدودیت های برای مصرف برخی کودها خواهد داشت. مثلا نمی توان کودهایی مانند اسید هیومیک و انواع اسید را به شکل کاربردی مصرف کرد.

تامین نیاز آبی پیاز

معمولاً آبیاری برای استقرار پیاز پس از کشت بذر مستقیم یا پیاز لازم است. اما نشاء های پیاز در اوایل فصل آب زیادی مصرف نمی کند. بیشترین میزان مصرف آب در مرحله تشکیل پیاز است. در زمان افزایش حجم پیاز با نزدیک شدن به زمان برداشت، مصرف آب کاهش می یابد.

پیاز نیاز آبی نسبتاً بالایی دارد. رطوبت خاک در منطقه ریشه (تا عمق 30 سانتیمتر) باید در بین ظرفیت مزرعه و نقطه پژمردگی دائمی خاک حفظ شود. اختلاف بین این دو سطح رطوبت برابر با میزان رطوبت موجود در گیاه است. برای پیازها، آب موجود در گیاه نباید به زیر 75 درصد برسد. زیرا میزان جذب عناصر در این شرایط کاهش می یابد و این به نوبه خود باعث کاهش سطح برگ، کاهش اندازه پیاز و کاهش کیفیت آن می شود.کاهش 75 درصدی مقدار آبیاری در زمان غده زایی و افزایش حجم غده، منجر به کاهش عملکرد تا نصف می شود.

مقدار و دفعات آبیاری پیاز

استفاده از داده های میکرو اقلیم شناسی منطقه ای یا درجا و ضرایب مناسب محصول می تواند به تولیدکنندگان کمک کند تا از مصرف بیش از حد آب جلوگیری کنند، سطح رطوبت را در محدوده ای حفظ کنند تا به بهترین وجه نیازهای محصول را برآورده کنند و کارایی مصرف آب را بهبود ببخشند. در هر صورت میزان نیازآبیاری بستگی به نوع بافت خاک و میزان ماده آلی آن، مرحله رشدی گیاه و اقلیم (دما و رطوبت نسبی) دارد. ولی به طور کلی نیاز آبی در ابتدای رشد کمترین مقدار است، در زمان رشد رویشی تا 9 برابر افزایش می یابد سپس در زمان غده دهی و افزایش حجم پیاز تا 13 برابر مقدار اولیه هم می رسد و این مرحله پر مصرف ترین مرحله دوره رشد پیاز است. سپس میزان مصرف آب کاهش می یابد ابتدای این کاهش به این صورت است که رطوبت را تا عمق 30 سانتی متری تا 25 درصد کاهش می دهند و درنهایت حدود 15 تا 20 روز قبل از برداشت، مصرف آب قطع می شود.

با در نظر گرفتن این جوانب به نظر می رسد استفاده از آبیاری قطره ای و محلولپاشی برگ ها حتی با آب خالی گزینه مناسب تری برای مدیریت آبیار مزارع پیاز باشد. میزان نیاز آبی پیاز در مرحله افزایش حجم غده بسیار بالاتر از سایر مراحل است بنابراین این مرحله باید در اولویت برنامه ریزی ها باشد. فواصل بین نازل ها بستگی به نوع خاک دارد اما نجربه نشان می دهد بهترین فاصله همان فاصه 20 سانتیمتری است.