ورمی کمپوست چیست؟

ورمی کمپوست، همان کمپوست تولید شده توسط کرم‌های خاکزی می باشد. در واقع ورمی کمپوست مواد زاید دفع شده توسط کرم های خاکی مخصوصی است که از زباله های آلی تغذیه کرده اند.

تولید ورمی کمپوست یکی از بهترین ترفندها برای بازگرداندن زبالههای آلی به چرخه تولید غذاست. فرایندی را در نظر بگیرید که پوست میوه‌ها، سبزی های خراب شده، تفاله های گیاهی حاصل از فراوری ها، تکه چوب های دور ریختنی، پسماند زراعی و زباله آلی را خیلی سریع تر به غذا و بستری برای رشد تبدیل می کند. به این ترتیب در طی این فرایند، ورمی ها (ورمی به معنی کرم است) مواد و زباله های گیاهان را به یک بستر مناسب برای کشت و رشد گیاهان تبدیل می کنند.

ورمی کمپوست برای بهسازی و غنی سازی خاک کاربرد دارد

ورمی کمپوست ها یکی از بهسازهای خاک و بسترهای کشت به شمار می روند. استفاده از ورمی کمپوست در بستر کشت فواید بسیاری دارد. کسی که از ورمی کمپوست در بستر کشت خود استفاده می کند:

• میزان محصول بیشتر و عملکرد بیشتری در واحد سطح می تواند داشته باشد
• بوته های مقاوم تری خواهد داشت از طرف دیگر بیماری ها و آلودگی های کمتری خواهد داشت بنابراین نیاز کمتری به مصرف سموم خواهد داشت.
• خاک زمین او فعال و زنده است و امکان داشتن چند کشت در یک سال را خواهد داشت.
• کارایی استفاده از کودهای شیمیایی بیشتری خواهد شد و در نتیجه میزان مصرف کودهای شیمیایی کمتر خواهد شد.

آیا ورمی کمپوست بهترین گزینه برای بهبود خاک و بستر کشت است؟

خیر. همانطور که گفته شد، ورمی کمپوست یک کود آلی است و برای تامین ماده آلی خاک و بهسازی خاک گزینه مناسبی می تواند باشد. با در نظر گرفتن همه این مزایا انتظار می رود که تعداد مصرف کنندگان ورمی کمپوست بسیار زیاد باشد اما تعداد بسیار کمی از کشاورزان، ورمی کمپوست انتخاب اول آنهاست.

به گفته ی شرکت آرزوی بهار (این شرکت یکی از قوی ترین تولید کنندگان کود های آلی از جمله کودهای جامد و مایع مرغ و ماهی، کود کمپوست و بهسازهای مرغوب است) غالب کشاورزانی که محصولات صیفی و سبزی و باغی تولید می کنند کودهای دامی و مرغی را مورد استفاده قرار می دهند. به طوری که می توان گفت بیش از 90 درصد کشاورزان معمولا کود مرغی و حیوانی را برای بهسازی خاک مصرف می کنند. این در حالی است که  کودهای مایع مرغی و ماهی، خاک کمپوست جهت بهسازی خاک، می توانند انتخاب های بسیار خوبی باشند.

چرا ورمی کمپوست کمتر استفاده می شود؟

حال سوال اینجاست که چه دلایلی استفاده از ورمی کمپوست را آنقدر محدود و استفاده از رقبای این محصول را بیشتر کرده است؟ برای پاسخ به این سوال باید بررسی کرد که چرا بیشترین حجم کودهای آلی که مصرف می شوند، کودهای مرغی و حیوانی هستند. موارد زیر دلایل تمایل بسیار بالای کشاورزان به استفاده از کودهای دامی و مرغی هستند:

• همیشه در دسترس بودن
• هزینه اولیه کمتر
• امکان فرآوری و کمپوستینگ در زمان کمتر و با هزینه کمتر
• عدم نیاز به نگهداری در شرایط خاص و محیط خاص
• جوابدهی قابل قبول

ورمی کمپوست یا کود دامی و مرغی؟ کدام یک بهترند؟

جهت مقایسه بهتر این کودها، لطفا به جدول زیر توجه کنید. مشخص است که میزان عناصر ماکرو موجود در کودهای دامی و مرغی معمولا بیشتر است. اما میزان ماده آلی ورمی کمپوست به مراتب بیشتر است. بنابراین اگر هدف تامین ماده آلی باشد ورمی کمپوست گزینه مناسب تری است. اما اگر هدف صرفا تامین عناصر باشد، احتمالا کود مرغی گزینه مناسب تری است.

چرا از ورمی کمپوست به جای کودهای دامی و مرغی استفاده نمی شود؟

1. استفاده از ورمی کمپوست هزینه بیشتری دارد

استفاده از کود ورمی کمپوست تقریبا هزینه بر تر از کودهای مرغی و مخصوصا دامی است. این در حالی است که یکی از اهداف اصلی کشاورزان کاهش هزینه های تولید مخصوصا در اوایل کشت است. تقریبا یک چهارم هزینه های تولید مربوط به قبل از کاشت محصول است. و تقبل این هزینه ها در آن زمان محدود یکی از مشکلات کشاورزان است.

2. دسترسی کمتری به ورمی کمپوست وجود دارد

کودهای دامی و مرغی در اکثر مناطق به آسانی قابل تهیه و بارگیری هستند و تقریبا در همه روستاها و قطب های کشاورزی به اندازه کافی در دسترس هستند. این درحالی است که ورمی کمپوست در مراکز تولید این محصول و تعداد بسیار محدودی از مراکز توزیع آن، قابل دسترس است.

3. درصد عناصر کمتر نسبت به کودهای مرغی

ورمی کمپوست ها معمولا درصد عناصر کمتری دارند و از نظر کشاورزان برای غنی سازی بستر، بهترین گزینه نیستند. به طبع یکی از اهداف کشاورزان از استفاده از کودهای آلی تامین عناصر است. این درحالی است که ورمی کمپوست ها معمولا عناصر کمتری دارند.

بسیاری از کارشناسان و کشاورزان عقیده دارند که هیچ چیز جای کود دامی و مرغی را نمی گیرد آیا این درست است؟

اگر به نتایج تجربی اکتفا کنیم این ادعا درست است. بله کشاورزان و کارشناسان بسیاری این موضوع را در مزارع بررسی کرده و به این نتیجه رسیده اند که کودهای مرغی و دامی جایگزین ندارند. بنابراین بهتر است شما هم به دنبال جایگزین کردن اینها نباشید. پیشنهاد ما این است که به دنبال پیدا کردن مکمل مناسب برای اینها جهت افزایش کارایی این کودها باشید.

ورمی کمپوست، بهترین مکمل کود مرغی برای بهسازی خاک است؛ نه جایگزین کود مرغی

نتایج مطالعات و بررسی های مزرعه ای نشان می دهد که ترکیب کود گاوی و کود مرغی بهتر از حالتی است که فقط یکی از این دو مورد استفاده شود. به نظر شما دلیل چیست؟

کود مرغی به لحاظ عناصر مخصوصا عناصر ماکرو غنی تر است ولی ماده آلی بسیار کمتری دارد. اما برعکس کود گاوی ماده آلی بسیار بیشتری نسبت به کود مرغی دارد ولی عناصر آن کمتر است. بنابراین دلیل آن ترکیب عناصر قابل استفاده و ماده آلی است.

این همان حلقه گمشده خاک های ایران است. این همان دلیلی بود که کارشناسان را به استفاده از یک منبع غنی تر از ماده آلی مانند ورمی کمپوست برای استفاده به همراه کود مرغی سوق داد. ورمی کمپوست نسبت به کود گاوی میزان ماده آلی بیشتری دارد، حاوی بیماری و بذر علف های هرز و انگل نیست بنابراین مکمل بهتری برای کود مرغی است.

مزایا استفاده از کود ورمی کمپوست در کنار کود مرغی برای بهبود خاک کشاورزی

1. افزایش عناصر قابل دسترس و ماده آلی خاک به مقدار قابل توجه
2. افزایش کارایی کودهای شیمیایی
3. کاهش بذر علف های هرز نسبت به حالتی که از کود گاوی استفاده شود
4. کاهش هزینه نسبت به حالتی که به تنهایی از کود مرغی استفاده شود
5. امکان کشت چند محصول در یک زمین در یک سال، بدون افت عملکرد فراهم می آید
6. افزایش عملکرد و تولید محصول سالم تر
7. کاهش بیماری ها از جمله بوته میری های اول فصل، نسبت به حالتی که کود گاوی و مرغی باهم یا یکی از این دو به تنهایی استفاده شود.

چه مقدار ورمی کمپوست با چه مقدار از کود مرغی برای زیرسازی ترکیب شود؟

مقدار استفاده از از کودهای آلی برای زیر سازی بستگی به این موضوع دارد که شما چه محصولی کشت کنید. اگر محصولات خطی کشت می کنید (مانند صیفی جات و بعضی غلات مثل ذرت) شما فقط برای خطوط کشت کود آلی می ریزید. طبیعتا در این حالت میزان کود مصرفی کمتر از نصف حالتی است که کود در تمام سطح زمین پخش شود.

البته مقدار دقیق بسته به آزمون خاک و پیشینه زمین هم دارد. به هر حال برای تعین مقدار دقیق بهتر است با کارشناسان ما مشورت کنید. به طور کلی این مقدار در کشت محصولاتی مانند حدود 12 تن (8 تن کود مرغی و 4 تن ورمی کمپوست)، فلفل حدود 15 تن (10 تن مرغی و 5 تن ورمی کمپوست)، هندوانه و ملون حدود 8 تن (6 تن مرغی و 2 تن ورمی کمپوست) می تواند مقدار قابل اتکایی باشد.

بطور کلی علاوه بر اینکه چه مقدار استفاده شود، نسبت این دو هم مهم است. به نظر می رسد،  نسبت 2 به 1 می تواند تضمین کننده مقدار قابل توجهی از عناصر مورد نیاز و ماده آلی باشد. به این صورت که کود مرغی با نسبت 2 و ورمی کمپوست با نسبت 1 استفاده شود.

خلاصه مطالب

ورمی کمپوست یک کود آلی مناسب جهت بهسازی خاک و استفاده بعنوان زیر کشت است. یکی برترین تامین کننده های ماده آلی خاک می تواند باشد. که اگر چه ورمی کمپوست به تنهایی نمی تواند جایگزین کودهای آلی رایج مانند کود مرغی شود، اما مکمل بسیار خوبی برای کود مرغی است. ترکیب این کود با کود مرغی برای زیرسازی می تواند تضمین کننده، زمین حاصلخیزتر، تولید بیشتر و سالم تر و مزایای بسیار دیگری شود. نسبت مناسب برای ترکیب این دو نسبت 2 کود مرغی به 1 ورمی کمپوست می باشد.