گاهی پیش می آید که کشاورزان تمام بذرهایشان را مصرف نمی کنند و مقداری از آن باقی می ماند یا اینکه از یکسال قبل بذرهایشان را تهیه می کنند و بنابراین این بذرها را باید مدت زیادی نگهداری کنند. در این حالت این کشاورزان با یک نگرانی جدی روبرو هستند و آن اینکه بذرهایشان به دلیل پیر شدن از بین می روند. برای مشاوره کشاورزی می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
همه ما می دانیم که بذر نیز یک موجود زنده ای است که هر روز که می گذرد در واقع یک روز از عمر آن گذشته و بهتر است هر چه سریع تر کشت شود در غیر اینصورت پیر می شود یا به اصطلاح کارشناسان، بذر زوال پیدا می کند و قوه نامیه خود را از دست می دهد. به همین دلیل است که وقتی بذر مانده سال قبل را استفاده می کنید تعداد کمتری از آنها سبز می شوند. شاید برای شما هم سوال باشد که چطور می توان جلوی پیر شدن این بذرها را گرفت؟
این مسئله را می توان به سادگی حل کرد. کافی است این بذرها را در به دور از رطوبت و گرما نگهداری کنید. بعضی از کشاورزان این بذرها را در انبار نگهداری می کنند در حالی که انبار به اندازه کافی سرد نیست. بعضی کشاورزان مقدار اندک بذرهایشان را در یخچال نگهداری می کنند اما باید توجه داشته باشید که اگر چه یخچال دمای پایینی دارد اما رطوبت بالایی دارد و این رطوبت بالا باعث می شود که به محض اینکه از یخچال درآورده شوند این بذر ها در معرض زوال قرار می گیرند.
از همه بدتر اینکه اگر بذرها مرطوب شوند ودر یخچال منجمد شوند، ممکن است وارد خواب شوند و دردسر پرهزینه ای درست کنند (در اینصورت باید از هورمون جیبرلین و سایر روش های شکستن خواب بسته به نوع بذر استفاده شود).
بنابراین راه حل چیست؟
همانطور که گفتیم بذر ها برای نگهداری طولانی مدت (بیش از یکسال) باید به دور از رطوبت و در سرما نگهداری شوند. معمولا بذرهای صیفی جات و بذرهای گران قیمت حتما دارای بسته بندی هستند تا از خیس شدن و بالا رفتن رطوبت آنها جلوگیری شود. پس اگر بذر بسته بندی دارد که همان بسته را در جای سرد (دمای بین 5 تا 10 درجه برای نگهداری بذر صیفی جات تا 3 سال بسیار مناسب است) نگهداری کنید. اگر بسته بندی ندارد سعی کنید حدالامکان آن را بسته بندی کنید مثلا داخل دو تا سه عدد نایلون فریزر قرار دهید و در هر کدام را جداگانه ببندید.
بیشتر بدانیم:
اگر امکان نگهداری بذرها برایتان در یخچال وجود ندارد می توانید از تکنیک های دیگری استفاده کنید. مثلا:
پاکت های باز نشده را داخل یک کوزه (درب گشاد) که در کف آن مقداری آب ریخته اید، نگهداری کنید. لازم به ذکر است که آب موجود در کوزه نباید در تماس با بسته ها باشد. می توانید در کف کوزه یک سنگ یا هر وسیله ای که بتواند بسته ها را بالای سطح آب نگه دارد، قرار دهید. البته اگر قوطی است نیازی به این کار نیست مگر آنکه بخواهید لیبل ها از بین نروند.
امروزه شرکت های تولید کننده و وارد کننده بذر و حتی بعضی فروشگاه ها دارای انبارهای مجهز به سیستم سرمایشی هستند و بسته های بذر را در شرایط استاندارد نگهداری می کنند تا بتوانند این بذرها را تا سال های بعدی نیز زنده و قوی نگهدارند.
شاید این مطلب نیز برای شما جالب باشد
در دنیای پیشرفته امروز که اهمیت بذر ها به عنوان یک جزء اصلی چرخه غذایی درک شده است، مراکزی بوجود امده تا از تمامی بذرها حداقل یک نمونه برای آیندگان و برنامه های آینده، نگهداری شود. یکی از این مراکز بانک بذرهاست.
بانک بذر چیست؟
بانک ژن بذر به مکانی گفته میشود که ژرم پلاسم گیاهی در آن به صورت بذر نگهداری میشود. از مزایای استفاده از این بانکها نسبت به سایر انواع بانکهای گیاهی می توان اشاره کرد که:
- نسبت به گیاه کامل فضای کمتری می گیرد
- نگهداری به هزینه کمتری نیاز است
- کار با ژرم پلاسم بسیار آسان است.
- همچنین ژرم پلاسم در محیط عاری از بیماری وحشرات حفظ می شود.
نگهداری و استفاده از این بانک معایبی نیز دارد از جمله:
بذرهای ارتودوکس (بذرهاي ارتدكس داراي رطوبت پاييني هستند و يا مي‌توانند تا رطوبت پاييني خشك شوند مانند گندم، جو و…) را به این روش می توان نگهداری کرد اما بذرهای ریکالسیترانت (بذرهايي هستند كه توانايي تحمل خشک شدن برای نگهداری را ندارند مثل کلزا و سایر دانه های روغنی) را نمی توان به این شیوه به مدت طولانی نگهداری کرد،
بذر ممکن است صددرصد نماینده ژنتیکی والدین خود نباشد
و اینکه کاهش قوه نامیه در اثر شرایط نامساعد وحذف بخشی از ژرم پلاسم نیاز به تجدید بذر به صورت دوره ای دارد.
در این بانک ها برحسب هدف نگهداری از بذر، 3 نوع بانک مشاهده میشود:
کوتاه مدت: کلکسیون در حال کار در دمای 10-5 درجه وبه مدت 3تا 5 سال
میان مدت :کلکسیون های فعال در دمای صفرتا 5 درجه وبه مدت 15-10 سال
بلند مدت: کلکسیون های پایه که در دمای 18- تا 20- درجه به مدت 50 سال وبیشتر
یکی از بزرگترین بانک ژن های موجود در ایران، بانک ژن دانشکده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران است که در سال 1311 با تلاشهاي مهندس عدل و مهندس عطایی بنا نهاده شد. با وجود زحمتها، مشکلات و مسایل فراوان، سایر گونه های محلی گندم از تمام نقاط مختلف ایران جمع آوری شد. این گونههای بومی نزدیک به 36 هزار گونه بود که هیچ کدام اصلاح شده نبودند. به هر ترتیب آنچه که مهم است اینکه امروزه ۳۱ هزار نمونه ژنتیکی و ۱۵ هزار منبع ژنتیک گندم و حبوبات نیز در بانک ژن دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران وجود دارد.
بیشتر بدانیم: علائم کمبود پتاسیم و نقش آن در رشد و نمو سیب زمینی
ایران در محل پیدایش تنوع و منابع ژنتیک قرار دارد و در این زمینه بسیار غنی و دارای تنوع گسترده ای است، اکنون حدود ۷۰ هزار گونه گیاهی در بانک ژن گیاهی ایران نگهداری می شود. بنابراین کشور ما میتواند یکی از کشور های دارای پتانسیل مناسب برای اصلاح گیاهان با اهداف مختلف باشد.
آخرین دیدگاه‌ها